Kutno

Kutno należy do jednych z najstarszych osad w regionie. Powstanie miejscowości z wielkim prawdopodobieństwem mogło nastąpić już w połowie XII wieku. Dzisiaj znane jest z Europejskiego Centrum Małej Ligi Basebollowej.

Opis

Kutno leży na pograniczu krain geograficznych i historycznych (Mazowsza, Kujaw, Ziemi Łęczyckiej i Wielkopolski ). Przez miasto przepływa uchodząca do rzeki Bzury Ochnia. Jest stolicą powiatu kutnowskiego, który obejmuje 11 gmin.
Kutno, usytuowane w centrum Polski (21 kilometrów od jej geometrycznego środka), leży na skrzyżowaniu ważnych szlaków komunikacyjnych o znaczeniu międzynarodowym, a mianowicie dróg E-30 (Moskwa-Berlin) i E-75 (Gdańsk-Wiedeń) oraz przy planowanej autostradzie A-1, która w przyszłości prowadzić będzie z północy na południe.
Kutno jest jednym z najpotężniejszych w Polsce węzłów kolejowych. Posiada połączenia z wieloma ważnymi ośrodkami w Polsce i Europie (m.in. z Berlinem, Kolonią, Moskwą, Warszawą, Łodzią, Poznaniem, Szczecinem).

Historia miejscowości

Osada powstała prawdopodobnie w XII w., wzmianka o dziesięcinie jaką mają przekazać mieszkańcy Kutna na rzecz kolegiaty łęczyckiej pojawia się w 1161 r. Miasto natomiast powstało na przełomie XIII i XIV w. Kolejne dokumenty,w których wspomina się o Kutnie pochodzą z 1301 r. i 1386 r., w tym ostatnim książę Siemowit IV zwalnia wsie Kutno i Sieciechów od podatków, oprócz 2 groszy z łana. Prawa handlowe udało się pozyskać w 1386 r., natomiast prawa miejskie Kutno otrzymało w 1432 r.

Rozwój handlowy miasta przyspieszyła możliwość organizacji jarmarku św. Wawrzyńca, co miało miejsce od 1 lipca 1504 r. W 1513 r. pojawiła się pierwsza wzmianka o kutnowskich Żydach. W tym czasie wzrasta mocno liczba mieszkańców, wzmacnia się handel i rzemiosło. Jest to także bardzo dobry okres dla rodziny Kucieńskich – właścicieli miasta, których majątek się rozrasta. Dzięki ich bogactwie byli oni w stanie podnieść miasto po zniszczeniach wynikających z potopu szwedzkiego. Jednak w 1701 r. Kutno trafia w ręce Zamojskich i pomimo chwili zawirowań (Zamojscy toczyli spór o posiadłości) i okresu długów, po unormowaniu się spraw i podczas zarządu przez Andrzeja Hieronima Zamoyskiego znów następuje ożywienie i rozwój.

W 1748 r. zmieniono trasę poczty saskiej (omijała Wrocław), która teraz biegła przez Poznań, Kargową i Kutno do Warszawy i powierzono jej obsługę regimentowi ułanów. W Kutnie powstaje pałacyk pocztowy króla August III, wykorzystywany w podróżach pomiędzy Dreznem a Warszawą.

W 1753 i 1774 r. Kutno trawiły duże pożary, pierwszy zniszczył doszczętnie dokumenty miejskie i zmusił Andrzeja Zamoyskiego do uzyskania nowego przywileju lokacyjnego, drugi przypisuje się niefrasobliwości żołnierzy, którzy licznie przechodzili przez miasto.

Kutno od 1775 r. do drugiego rozbioru przeżywało swój olbrzymi rozkwit, było to zasługą nowego właściciela miasta Stanisława Gadomskiego. Niestety rozbiory pogrzebały szansę na szybki rozwój, a Kutno ostatecznie trafiło do departamentu warszawskiego.

Kutno gościło w 1807 r. samego Napoleona Bonaparte. W 1808 r. znów miasto nawiedza pożar, płonie 180 domów, możliwe że jego sprawcami byli żołnierze cesarza. Kutno trafia do Królestwa Polskiego co także daje mu szanse na rozwój. W 1815 r. Antoni Gliszczyński sprowadza do Kutna sukienników niemieckich. Wówczas też powstaje w mieście parafia ewangelicka, której uposażenie zapewnia właściciel miasta.

Ważnym wydarzeniem dla miasta jest Powstanie Listopadowe, do którego kutnianie stanęli w dużej sile. W mieście zorganizował się 2 Pułk Mazurów, wielu oficerów to przedstawiciele miejscowej szlachty za co po powstaniu spotykają ich represje, konfiskata majątków, a w konsekwencji konieczność emigracji. W rządzie powstańczym zasiadał właściciel Kutna Antoni Gliszczyński, będący Ministrem Spraw Wewnętrznych i Policji.

W 1862 otwarto w mieście kolej, na trasie Warszawa – Bydgoszcz. Na długie lata zadecydowało to o gospodarczym obliczu miasta. Dzięki przeprowadzeniu przez Kutno linii kolejowej tzw. „Drogi żelaznej warszawsko-bydgoskiej” miasto stało się nie tylko stacją węzłową, ale również dynamicznie rozwijającym się ośrodkiem gospodarczo-handlowym.

Nocą z 22 na 23 stycznia 1863 r. wybuchło powstanie styczniowe. Rząd Tymczasowy opuścił Warszawę i koleją udał się do Kutna. Członkowie rządu – ks. Karol Mikoszowski, Józef Kajetan Jankowski i Jan Maykowski przebywali w Kutnie pięć dni, od 23 do 27 stycznia 1863 roku. W początkowym okresie powstania na terenie powiatów łęczyckiego i gostynińskiego działały cztery improwizowane oddziały partyzanckie, zwane wówczas partiami.

W 1905 r. w Kutnie miał miejsce strajk kolejarzy, który potrwał aż 19 dni lutego. Tego samego roku do miasta dotarła elektryczność.

W czasie I wojny światowej w dniach 15-16 listopada 1914 r, miała miejsce bitwa pod Kutnem, przegrali ją Rosjanie, dzięki temu Niemcy mieli otwartą drogę do Warszawy.

W dniach 9–12 września 1939 miała miejsce Bitwa nad Bzurą. Początkowo natarcia polskiej armii kończyły się sukcesami, ale Niemcy po przerzuceniu posiłków 12 września, rozpoczęli poważny kontratak. W tej sytuacji gen. Tadeusz Kutrzeba rozkazał Knollowi odskok za Bzurę. Kutno cały czas znajdowało się poza granicami bezpośrednich walk wojsk lądowych. Przez miasto przeszły jedynie wycofujące się wojska polskie. Mimo ostatecznej przegranej wojsk polskich bitwa ta miała duże znaczenie operacyjno-strategiczne, zmusiła Niemców do zmiany planu działania i przegrupowań sił, opóźniła również kapitulację Warszawy.

W grudniu 1939 r. rozpoczęto brutalne wysiedlenia kutnian, a następnie wywózki. W kwietniu 1940 r. rozpoczęto aresztowania nauczycieli, po brutalnych przesłuchaniach zginęło 80 osób. W czerwcu natomiast utworzono getto dla Żydów na terenie fabryki cukru Hortensja. W 1942 r. getto zlikwidowano, a jego mieszkańców wywieziono do obozu zagłady w Chełmie. W styczniu 1945 r. miasto wyzwoliła Armia Czerwona.

Od 1975 co roku we wrześniu odbywa się w Kutnowskim Domu Kultury Jarmark Różany. Od początku istnienia stanowi on centrum wydarzeń kulturalnych Kutna. Corocznie obchodzone jest tutaj Święto Róży (wrzesień), tradycyjna impreza hodowców tych pięknych kwiatów.

Po wojnie rozwijał się przemysł, a czołową jego gałęzią był przemysł elektroniczny.

W 1996 w mieście odbyły się Międzynarodowe Zawody w baseballu. Od tamtej pory Kutno to miasto słynące na świecie z baseballu, siedziba Europejskiego Centrum Małej Ligi Baseballowej, które swym zasięgiem obejmuje Europę, Afrykę i Azję.

Miejsca warte odwiedzenia

• Miasto zachowało układ urbanistyczny z dwoma rynkami i arterią przelotową oraz kamienice mieszczańskie
  z XVIII w.
• Klasycystyczny i dwukondygnacyjny Ratusz Miejski z XIX w. jest dziś siedzibą Muzeum Regionalnego , w którym można obejrzeć pamiątki i dokumenty obrazujące dzieje miasta.
• Barokowy zespół pałacowy Gierałty oddalony nieco od rynku (obecnie Szkoła Muzyczna) znajduje się w parku Wiosny Ludów po drugiej stronie rzeki Ochni, wzniesiony został w stylu rokokowym w latach 1775–1791. Wokół pałacu znajduje się park pełen pomnikowych drzew, ponadto znajduje się tutaj Muzeum Bitwy nad Bzurą. Muzeum umiejscowione jest w wyjątkowym miejscu, gdyż jest to mauzoleum rodziny Mniewskich – XIX-wiecznych właścicieli miasta. Naorenesansowa kaplica zbudowana została w kształcie rotundy z kopułą, posiadającą ciekawą kasetonową dekorację wewnątrz.
• Pałac Saski – dawny zajazd wzniesiony dla króla Augusta III w latach 1750–1753. Na polecenie władcy zbudowano go dla rodziny królewskiej kiedy miasto znalazło się przy trakcie z Drezna do Warszawy. Budowla ta jest wyjątkowa na skalę Europy, posiada dwa pawilony boczne i niewielki ogród. Pałac posiada wyjątkową dla terenów Polski budowę ryglową – charakterystyczną dla Niemiec. W epoce napoleońskiej wielokrotnym gościem był także sam cesarz francuzów. Dzisiaj w odremontowanym pałacu odbywa się wiele imprez i spotkań.
• Neogotycki kościół św. Wawrzyńca , wybudowany w latach 1882–1885 to świątynia bazylikowa z dwiema strzelistymi wieżami.
• Dawny Teatr Miejski związany jest z osobą Henryka Sienkiewicza.
• Klasycystyczna rotunda w parku Wiosny Ludów mieści obecnie siedzibę Muzeum Bitwy nad Bzurą .
• Warto zobaczyć także drewniany dwór z XIX w. oraz spichlerz z końca XVIII w.

Kutno jest miastem słynącym z baseballu, mieści się tu Europejskie Centrum Małej Ligi Baseballu. Corocznie obchodzone jest Święto Róży (wrzesień), tradycyjna impreza hodowców tych pięknych kwiatów.

Przez Kutno przebiega Grunwaldzki Szlak Samochodowy.

Źródło: Publikacja „Szlaki rowerowe województwa łódzkiego” wydana przez Urząd Marszałkowski w Łodzi.

Charakterystyka zagospodarowania turystycznego

Baza noclegowa i gastronomiczna w Kutnie jest dość urozmaicona. Znajduje się tu kilka hoteli. W centrum miasta nie ma problemu z znalezieniem punktów gastronomicznych. Warto wybrać się np. do restauracji znajdującej się dawnym dworze Szomańskich.

W mieście działa kino „KDK” mieszczące się w Kutnowskim Domu Kultury, które organizuje także wiele wystaw i imprez plenerowych.

Inne

Więcej informacji o miejscowości można znaleźć na stronie:

• www.um.kutno.pl