Rezydencja Henryka Grohmana w Łodzi (obecnie Muzeum Książki Artystycznej)

Willa Henryka Grohmana z końca XIX w. o architekturze dość odmiennej od powszechnie stosowanych stylów, zbliżonej do zabudowy fabrycznej. Wnętrza secesyjne. Obecnie w budynku znajduje się Muzeum Książki Artystycznej.

Opis

Budynek parterowy, zbliżony do architektury fabrycznej, kilkakrotnie przerabiany, m.in. według projektu Franciszka Chełmińskiego. W pierwotnym zamyśle przewidziany był do zasiedlenia przez pracowników fabrykanta Ludwika Grohmana. W willi  zamieszkał jednak najstarszy syn Ludwika, Henryk Grohman, który po śmierci ojca zarządzał fabryką.
Z początkiem XX w. willa została przebudowana w stylu neorenesansowym. Natomiast we wnętrzach pojawiła się secesja w najlepszym guście. Najprawdopodobniej projektantem wnętrz, był Otto Wagner, austriacki artysta.
Dom nie tylko pełnił funkcję mieszkalną, ale też był miejscem zbiorów dzieł sztuki. Jako  znawca i koneser, H. Grohman zadbał o to, aby jego kolekcja była odpowienio wyeksponowana. Gabinet został wyposażony w specjalne przeszklone, podświetlone  szafy, gdzie znakomicie prezentowała się kolekcja sztuki japońskiej. Grohman był również wielbicielem grafiki. Cenne zbiory przechowywał w specjalnych, ukrytych szafach.
We wnętrzu na uwagę zasługuje prosty i elegancki kominek z szarego piaskowca z płaskorzeźbą przedstawiającą Heraklesa z łanią. Wszelkie dekoracje ścienne, sufitowe mają znamiona ornamentyki secesji wiedeńskiej.
W 1903 r. dobudowano nad wejściem niewielkie piętro, apartament gościnny. To tu goszczono między innymi Ignacego Paderewskiego. Jeszcze dziś można oglądać prowadzące tam schody z kutą balustradą o polichromowanych secesyjnych kwiatach. Ściany, poza malowanymi motywami roślinnymi, udekorowano falistymi listwami również o cechach secesji.
Ok. 1912 r. dobudowano tzw. trakt południowy. Wnętrza wzbogacone zostały o kolejne dzieła sztuki zdobniczej projektantów wiedeńskich i niemieckich.

Data lub czas powstania

1893 r. (XIX w.)

Materiał budowlany

Budynek murowany z cegły, nieotynkowany.

Historia

Willa należała do jednej z czołowych fabrykanckich rodzin. Ludwik Grohman, senior rodu był właścicielem tkalni i przędzalni bawełny. Wybudował w swoich ogrodach dom, który zajął Henryk Grohman, człowiek wykształcony, nie tylko w dziedzinach pozwalających skutecznie rozwijać rodzinne przedsiębiorstwo, ale też w dziedzinie sztuki i muzyki. Jeden z niewielu fabrykantów łączących interesy ze sztuką. Był jej mecenasem, przewodniczącym Łódzkiego Towarzystwa Muzycznego. Wielokrotnie finansował występy zapraszanych artystów. Dziełem sztuki było nie tylko wnętrze domu. Willa była przepełniona cennymi zbiorami grafiki, malarstwa, instrumentów muzycznych, nut i przedmiotami sztuki użytkowej. Zbiory swoje przed śmiercią przekazał muzeom w Polsce.
H. Grohman zmarł w 1939 r., nie pozostawiając potomka.
Po wojnie w willi urządzono żłobek dla dzieci pracowników Uniontexu. W 1991 r., z powodu złego stanu technicznego budynku, żłobek zamknięto. Wymagał on kapitalnego remontu, którego najemca nie był w stanie wykonać.
Od 1993 r., z inicjatywy Jadwigi i Janusza Tryznów, w willi działa Muzeum Książki Artystycznej.

Rodzaj zbiorów, ekspozycji

W Muzeum Książki Artystycznej zgromadzone zostały nie tylko ciekawe publikacje, ale również maszyny drukarskie i czcionki.
Poza funkcją muzealną, w willi organizowane są koncerty, wystawy. Artystyczna domena zabytkowej willi, nawiązuje do pierwotnych zamierzeń Henryka Grohmana.

Forma ochrony prawnej

Wpisy w wojewódzkim rejestrze zabytków:

• Rezydencja Henryka Grohmana w Łodzi, nr rej.: A/362 z 1995-12-15

Położenie obiektu

Obiekt położony w centrum miasta, dzielnica Widzew. Dojazd samochodem dogodny z każdego miejsca w mieście. Istnieje możliwość zaparkowania na ul. Tymienieckiego.
Dojazd komunikacją miejską, tramwaj nr 1, 4 (przystanek ul. Kilińskiego) oraz autobus nr 55 (przystanek ul. Tymienieckiego).

Dostępność

Muzeum czynne od poniedziałku do soboty w godz. 10:00–16:00.

Źródła, informacje w Internecie

• Bonisławski R., Podolska J., Spacerownik Łódzki, Łódź 2008;
• Jordan W., W kręgu łódzkiej secesji, Łódź 2006;
• Skrzydło L., Rody fabrykanckie, Łódź 2003;
• Stefański K., Atlas Architektury dawnej Łodzi do 1939 r., Łódź 2003.

Właściciel, zarządzający

Muzeum Książki Artystycznej.

Inne