Elektrownia Towarzystwa Wyrobów Bawełnianych K.W. Scheiblera w Łodzi

Dawna elektrownia zakładów Karola Scheiblera to obiekt unikalny w przestrzeni Łodzi. Wyróżnia ją niespotykana gdzie indziej architektura łącząca secesję i modernizm.

Opis

Budynek składa się z dwóch brył (mieszczących odpowiednio maszynownię i kotłownię) oraz przylegającej do nich od północy niskiej wieży. Konstrukcja gmachu jest żelbetowa, był to jeden z pierwszych budynków w Łodzi wybudowanych w ten sposób.

Architektura obiektu łączy w sobie cechy secesji (urozmaicona bryła; skontrastowane elewacje – jasne otynkowane powierzchnie i czerwone cegły klinkierowe; miękki, zaokrąglony kontur elewacji szczytowych) oraz wczesnego modernizmu (bardzo duże przeszklenia, konstrukcja). Również we wnętrzu budynku można odnaleźć elementy secesyjne – zdobione płytki ceramiczne, czy geometryczne witraże w hali maszynowni.

We wnętrzu zachowało się częściowo wyposażenie: przede wszystkim dwie turbiny, w tym jedna firmy AEG z 1938 r. Przetrwała również olbrzymia suwnica oraz pulpity sterownicze.

Data lub czas powstania

1910 r. (XX w.)

Materiał budowlany

Budynek murowany, z cegły i żelbetu.

Historia

Elektrownia wybudowana została w 1910 r., wg projektu inżyniera Alfreda Frischa. Od tego czasu dostarczała energię do zakładów należących do rodziny Scheiblerów, a po II wojnie światowej do działających w tym samym miejscu Łódzkich Zakładów Przemyslu Bawełnianego im. Obrońców Pokoju „Uniontex”. Elektrownia została wyłączona z eksploatacji dopiero w sierpniu 2003 r. (przede wszystkim ze względu na niespełnianie norm ochrony środowiska).

Ciekawostki

Wnętrza maszynowni w elektrowni przez kilka lat służyły jako ścianka wspinaczkowa (do 2006 r.).

We wnętrzu elektrowni kręcone były zarówno filmy fabularne, jak i teledyski. Na klatce schodowej powstawały zdjęcia do filmu „Kawalerskie życie na obczyźnie” (elektrownia stała się w tym filmie niemieckim domem publicznym), w sali maszynowni kręcono m.in. amerykański thriller „House” (podest do sterowni stał się recepcją zajazdu w Alabamie), czy polski serial „Londyńczycy 2”, gdzie elektrownia zagrała łódzką fabrykę. W tym samym miejscu powstał również teledysk zespołu Buldog do piosenki „Elita”.

Forma ochrony prawnej

Wpisy w wojewódzkim rejestrze zabytków:

• Elektrownia Towarzystwa Wyrobów Bawełnianych K.W. Scheiblera w Łodzi, nr rej.: A/22 z 2005-05-11

Położenie obiektu

Obiekt znajduje się w głębi działki położonej pomiędzy ulicami Piotrkowską, Tymienieckiego, Kilińskiego i Milionową, najlepiej widoczny od strony ul. Milionowej. Obiekt oddalony o ok. 250 m od ul. Piotrkowskiej.

Dostępność

Elektrownia na co dzień niedostępna, okazjonalnie jest miejscem wydarzeń artystycznych, m.in. podczas Festiwalu Dialogu Czterech Kultur na przełomie sierpnia i września.

Źródła, informacje w Internecie

Stefański K., Atlas architektury dawnej Łodzi, Archidiecezjalne Wydawnictwo Łódzkie, Łódź 2003;

Jordan W., W kręgu łódzkiej secesji, Literatura, Łódź 2006.