Zespół lokomotywowni w Skierniewicach

Parowozownia Skierniewice pochodzi z poł. XIX w., kiedy powstał obiekt przeznaczony do obsługi parowozów Drogi Żelaznej Warszawsko-Wiedeńskiej. Głównym elementem obiektu jest półkolista hala postojowa.

Opis

Obiekt składa się z wielu elementów:

• hala wachlarzowa,
• pompownia,
• stacja wodna,
• warsztaty,
• budynek biurowo-socjalny,
• budynek biurowo-magazynowy,
• budynek obrządzania parowozów,
• zasieki węglowe z wyciągami Teudtloffa,
• punkt kontrolny,
• magazyn smarów,
• suszarnia piasku.

Data lub czas powstania

1845 r. (XIX w.)

Materiał budowlany

Obiekt murowany z cegły.

Historia

Najstarszą część lokomotywowni zbudowano w 1845 r. W 1858 r. dokonano już pierwszych modernizacji obiektu, kiedy to kuźnia została przebudowana na noclegownię i mieszkania dla drużyn trakcyjnych i pociągowych.

Zbudowano wówczas także nową wieżę ciśnień wraz z pompownią, ponadto w tym czasie istniała już jedna remiza na parowozy i wagony, skład na węgiel oraz obrotnica.

Już w 1861 r. zamontowano obrotnicę o średnicy 12 m, rok później zbudowano halę wachlarzową na 8 stanowisk. Starą remizę adaptowano na mieszkania i biura. Rozbudowa trwała do 1879 r. kiedy to osiągnieto liczbę 24 stanowisk. Jednocześnie przebudowywano kanały rewizyjne, wodociągi, windy węglowe i inne urządzenia. W latach 70. rozbudowano wieżę ciśnień – dostawiono dwa dodatkowe zbiorniki i ustawiono nową maszynę parową. Nad rzeką Łupią wybudowano stację pomp.

W 1914 r. wojska niemieckie wysadziły w powietrze wszystkie budynki i urządzenia parowozowni. Wojska rosyjskie przed ewakuacją wywiozły tabor, maszyny i dokumentację.

Tuż po wojnie odbudowano i włacząno linię kolejową przechodzącą przez Skierniewice jako linię tranzytową i magistralną.

W latach 30. stacjonowało w Skierniewicach 35 maszyn. Tuż przed II wojną światową parowozownia zmniejszyła liczbę parowozów i obiekt stał się lokomotywownią pomocniczą.

Podczas II wojny światowej odzyskała znaczenie. Po modernizacji stacjonowało w Skierniewicach 50 parowozów. W latach 50. XX w. znów dokonano przebudowy, m.in. zbudowano obrotnicę na 23 stanowiska o nośności 250 t.

W latach 70. zelekryfikowano więszość składów stąd w parowozowni zostały jedynie lżejsze maszyny. Modernizowano i przebudowywano obiekt także w kolejnych latach.

Wciąż malejące przewozy i duża konkurencja okolicznych miast spowodowała likwidację parowozowni dnia 31 października 1991 r.

W 1994 r. obiekt został wpisany do rejestru zabytków, natomiast 8 listopada 2002 r. Polskie Stowarzyszenie Miłośników Kolei stało się jego właścicielem. PSMK dąży do zachowania parowozowni, jako miejsca upamiętniającego historię polskiej kolei oraz stworzenia wystawy taboru i techniki kolejnictwa.

Rodzaj zbiorów, ekspozycji

Parowozy, wagony i urządzenia związane z obsługą taboru kolejowego.

Forma ochrony prawnej

Wpisy w wojewódzkim rejestrze zabytków:

• Zespół lokomotywowni w Skierniewicach, nr rej.: 964 A z 1994-05-11

Położenie obiektu

Lokomotywownia mieści się między ul. Łowicką i ul. Bielańską, a linią kolejową łączącą Katowice z Warszawą. Lokomotywownia od zachodu okolona rz. Łupią, a od południa Parkiem Miejskim.

Dostępność

Możliwość zwiedzania obiektu w każdą pierwszą sobotę miesiąca od maja do października.

Źródła, informacje w Internecie

• Mokras-Grabowska J., Rzeńca P., Województwo łódzkie. Przewodnik turystyczny, Łódź 2007;
• Paszke A., Parowozownia na brzegu rzeki, „Wędrownik – kwartalnik krajoznawczy RPK PTTK w Łodzi”, nr II a, Łódź 2007;
• www.psmk.org.pl.