Park im. H. Sienkiewicza w Łodzi

Park miejski założony pod koniec XIX w. w okresie rozwoju Łodzi przemysłowej. Mimo swojej niewielkiej powierzchni stanowi przykład kunsztu komponowania założeń przez ówczesnych ogrodników.

Opis

Park im. H. Sienkiewicza został założony jako publiczny park miejski na powierzchni około 3 ha wg projektu Tadeusza Chrząńskiego (obecnie 5,2 ha).
Układ parku jest jednym z najlepszych przykładów zarówno w skali miasta, jak i kraju, harmonijnego wprowadzenia obok siebie formy geometrycznej oraz swobodnej. Kompozycję parku tworzy geometryczny parter kwiatowy oraz pejzażowa część wschodnia parku. W układzie założenia można odnaleźć cechy charakterystyczne dla secesji, której wpływy powszechnie odnajdujemy w architekturze Łodzi.
Na terenie parku odnajdziemy interesujące elementy małej architektury ogrodowej. Fontanna istniejąca w tym miejscu już od lat 20. XX w. współcześnie odzyskała swoją pierwotną formę łabędzia z podniesionym dziobem oraz cokołu ozdobionego amorkami. Wokół parteru kwiatowego znajdują się cztery rzeźby z piaskowca będące alegorami pór roku.
Nieco na uboczu, w pobliżu placu zabaw znajduje się kamień z okresu powstania parku, z małoczytelnym napisem w języku rosyjskim.
W parku zachował się budynek dyrekcji Plantacji Miejskich z przełomu XIX i XX w. (współcześnie Muzeum Przyrodnicze) oraz budynek dawnej cukierni z początku XX w. (obecnie Ośrodek Propagandy Sztuki).
W parku znajduje się również interesujący drzewostan, którego 19 drzew to pomniki przyrody wśród nich buk pospolity odmiana zwisła, lipy srebrzyste, platan klonolistny, klony jawory, klony pospolite, wiązy szypułkowe, topola czarna „berlińska”, kasztanowce białe. Objęty ochroną jako pomnik przyrody nieożywionej jest pokaźnych rozmiarów  głaz narzutowy (obwód 11 m, wysokość 1,4 m) poświęcony pamięci Edwarda Potegi – prezesa Ligii Ochrony Przyrody w latach 30. XX w.
Współcześnie park otoczony jest ogrodzeniem, nawiązującym do historycznego, z dwiema okazałymi bramami od ul. Kilińskiego i ul. Sienkiewicza.

Wirtualny spacer w 3D

Park im. Henryka Sienkiewicza w Łodzi

Pomysł utworzenia parku w centrum miasta zrodził się w roku 1883. Prace terenowe rozpoczęto w 1886 roku według projektu Teodora Chrzęńskiego i Piotra Hoserema. Uroczyste otwarcie nastąpiło w roku 1899.

Data lub czas powstania

1894 r. (XIX w.)

Park jest założeniem zieleni z okresu Łodzi wielkoprzemysłowej. Wówczas wzrost liczby ludności z około 33 tys. w 1860 r., do 100 tys. w 1880 r. i 320 tys. w 1900 r. zmusił władze miasta do tworzenia nowych przestrzeni zieleni publicznej.

Historia

Decyzję o założeniu trzeciego miejskiego parku w Łodzi podjął Magistrat w 1894 r. Powstał on w centrum miasta na obszarze osady Łódki w miejscu placu targowego, między ulicami Mikołajewską (ob. H. Sienkiewicza), Kilińskiego (ob. Widzewską), Przejazd (ob. Tuwima) i Nawrot. Od nazwy ulicy zwany był początkowo Mikołajewskim. Jednak mieszkańcy Łodzi nazywali go parkiem Świętokrzyskim, od sąsiadującego z nim kościoła pw. Św. Krzyża.
Sąsiedztwo Gminazjum Miejskiego sprawiło, że park stał się atrakcyjnym miejscem wypoczynku uczniów pobliskiej szkoły. W parku znajdowała się pierwsza siedziba dyrekcji Plantacji Miejskich. Był urządzany zgodnie z najnowszymi trendami – znajdował się tu zegar słoneczny, szafki meteorologiczne. Na początku XX w. ozdobiono go figurkami zwierząt, a porcelanowe tabliczki zawieszone na drzewach informowały przechodniów o gatunkach roślin.
W 1916 r. na cześć zmarłego Henryka Sienkiewicza otrzymał obecną nazwę. Park cieszył się dużą popularnością wśród mieszkańców Łodzi, którzy chętnie uczestniczyli w organizowanych tu imprezach. W latach 20. parter kwiatowy ozdobiła fontanna, a dawną cukiernię zaadaptowano na Galerię Sztuki. Cukiernię przeniesiono do budynku Plantacji Miejskich (ob. Muzeum Przyrodnicze), który rozbudowano o wieżyczkę dla orkiestry.
Po drugiej wojnie światowej nie był zaniedbywany. W latach 50. łabędzia na fontannie zastąpiono rzeźbą chłopca trzymającego nad głową łódkę. Współcześnie powrócono do jej poprzedniej formy. W XXI w. wybudowano również stylizowane ogrodzenie i dziś park znów wygląda jak na starych fotografiach.

Ciekawostki

Na terenie założenia rośnie grusza wierzbolistna. Okaz może stanowić atrakcję dla poszukających „gruszek na wierzbie”.

Forma ochrony prawnej

Wpisy w wojewódzkim rejestrze zabytków:

• Park im. H. Sienkiewicza w Łodzi, nr rej.: A/302 z 1984-12-06

Położenie obiektu

Park położony w centrum miasta w kwartale ulic H. Sienkiewicza, Kilińskiego, Tuwima i Nawrot.
Dojazd komunikacją miejską: tramwaj nr 1, 4, 5 (ul. Kilińskiego), autobus nr 57 (ul. Sienkiewicza, ul. Kilińskiego), 74, 80, 83 (ul. Tuwima, Nawrot).

Dostępność

Park ogólnodostępny. Ogrodzony.

Źródła, informacje w Internecie

• Mowszowicz J., Parki Łodzi, Łódź 1962;
• Pabich M., Więcej niż rekreacja. Parki miejskie w przestrzeni Łodzi, „Kronika Miasta Łodzi” 2008, 3/2008;
• Pabich M., Parki miejskie jako element zagospodarowania miejskiej przestrzeni Łodzi (maszynopis pracy magisterskiej), Łódź 2004.

Właściciel, zarządzający

Urząd Miasta Łodzi.