Więzienie carskie w Łodzi (obecnie Muzeum Tradycji Niepodległościowych)

Wycieczka - Planer

Punkty
Właściwości
Uczestnicy

Właściciel:

Nazwa:

Data rozpoczęcia:
Data zakończenia:

Aktywności:

Opis:

Cechy:

Dodaj nowego uczestnika

Liczba elementów:

Długość trasy:

Więzienie carskie w Łodzi (obecnie Muzeum Tradycji Niepodległościowych)

Siedzibą Muzeum Tradycji Niepodległościowych jest budynek byłego więzienia przy ul. Gdańskiej 13. O historii tego miejsca przypominają tablice umieszczone na fasadzie budynku.

Opis

Budynek dawnego więzienia to jednopiętrowa budowla, o surowej architekturze, nawiązującej do gotyku. Elewacja wschodnia głównego budynku urozmaicona jest dwoma pseudoryzalitami na bokach, w południowym mieści się przejazd bramny. Bryła budynku tworzy zamknięty czworobok z wewnętrznym dziedzińcem, służącym dawniej jako spacerniak dla więźniów.

Data lub czas powstania

1886 r. (XIX w.)

Materiał budowlany

Budynek murowany, z cegły.

Historia

Robotnicy walczący z caratem w XIX-wiecznej Łodzi stanowili tak liczną grupę, że w 1884 r. rozpoczęto budowę gmachu z przeznaczeniem na areszt, wcześniej takie funkcje prowizorycznie pełnił ratusz przy placu Wolności. Wzniesiono gmach o skromnej, neorenesansowej formie według projektu Hilarego Majewskiego. W czasie I i II wojny światowej budynek więzienny podlegał niemieckim władzom okupacyjnym i pełnił funkcję więzienia przejściowego dla kobiet. Po 1945 r. do zakładu trafiały osoby, które były w opozycji politycznej do władz państwowych. W 1953 r. pomieszczenia przy Gdańskiej 13 przejęła Milicja Obywatelska. W 1958 r. przystąpiono do tworzenia tu Muzeum Historii Ruchu Rewolucyjnego, w 1990 r. przekształconego w Muzeum Tradycji Niepodległościowych. Warto zwrócić uwagę na fakt, iż przez cały okres funkcjonowania zakładu był on przeznaczony głównie dla więźniów politycznych, a ich „zbrodnią” był otwarta niechęć do całkowitego podporządkowania się ówczesnym władzom.

Rodzaj zbiorów, ekspozycji

Muzeum posiada bogate zbiory muzealiów, archiwaliów, ikonografii oraz dzieł sztuki z zakresu tematyki niepodległościowej, martyrologicznej, dziejów oręża polskiego oraz historii Łodzi w XIX i XX w. Ponadto placówka posiada największy w Łodzi zbiór militariów – zarówno broni białej, począwszy od czasów Insurekcji Kościuszkowskiej po lata II wojny światowej, jak i broni palnej – zwłaszcza z lat 1914–1945, w tym m.in. armat i moździerzy.
Warta uwagi jest kolekcja mundurów, oporządzenia żołnierskiego, oznak i odznak, orderów i odznaczeń. Bogaty jest też zbiór pamiątek związanych z martyrologią narodu i obywateli polskich w latach II wojny światowej – są to eksponaty ukazujące dzieje hitlerowskich obozów koncentracyjnych, eksterminację Polaków oraz przedstawicieli innych narodowości mieszkających w Polsce w więzieniach i obozach niemieckich oraz sowieckich, historię masowych wysiedleń Polaków w latach 1939–1945, dzieje zsyłek na Sybir w XIX i XX w. Sporo materiałów archiwalnych i ikonograficznych w zbiorach muzeum to eksponaty ukazujące dzieje getta łódzkiego i zaostrzonego więzienia policyjnego na Radogoszczu.

Ciekawostki

Pod koniec XIX w. w Łodzi przy ul. Wschodniej 19 w mieszkaniu pod numerem 4, posługując się fałszywym nazwiskiem zameldował się Józef Piłsudski wraz z żoną. To w ich domu urządzono konspiracyjną drukarnię „Robotnika”, a Piłsudski i jego współpracownicy kolportowali tę prasę do stolicy. W nocy w czwartek 22 lutego 1900 r. funkcjonariusze policji carskiej, nie dzwoniąc do drzwi, przez kuchnię weszli do mieszkania Piłsudskich. W ten sposób wykryto drukarnię jednego z najpoczytniejszych nielegalnych pism. Aresztowano wtedy Józefa Piłsudskiego i jego żonę Marię. Osadzony w areszcie (obecnie Muzeum), zatrzymany jako Józef Dąbrowski po przesłuchaniach przyznał się do swojego prawdziwego nazwiska. Ponieważ był on wtedy jednym z najbardziej poszukiwanych konspiratorów stosowano wobec niego nadzwyczajne środki bezpieczeństwa, a po dwu miesiącach przewieziono go do X Pawilonu Cytadeli Warszawskiej. Dziś o pobycie Piłsudskiego w więzieniu przypomina tablica pamiątkowa umieszczona na elewacji budynku.