Ratusz z oficyną w Łodzi (obecnie Archiwum Państwowe w Łodzi)

Do dziś najstarszą, a zarazem najcenniejszą budowlą przy placu Wolności jest klasycystyczny ratusz wzniesiony w 1827 r.

Opis

Budynek ratusza to jednopiętrowa budowla kryta dwuspadowym dachem, wzniesiona na planie zbliżonym do kwadratu, z wejściem, flankowanym przez dwie jońskie kolumny i wieżą umieszczoną na osi. Zbudowano go według projektu Bonifacego Witkowskiego. Elewacje zdobi boniowanie. Ratusz zwieńczony jest prostopadłościenną wieżyczką, w której w 1834 r. umieszczono zegar z kurantem. Dach od frontu osłania attyka z półkolistym oknem i rzeźbionym fryzem, zdobionym wazonami i zniczami, gryfami oraz lwimi głowami.

Wnętrza ratuszowe były na przestrzeni lat poddane przebudowom, ale mimo to zachowały dawny urok i wartość architektoniczną.

Data lub czas powstania

XIX w.

Lata 1826–1827.

Materiał budowlany

Budynek murowany, z cegły.

Historia

Każda jednostka administracyjna będąca miastem kojarzy się z ratuszem – budowlą, która pełni funkcję siedziby władz. W czasach Łodzi rolniczej był to prosty, drewniany budynek mieszczący się przy Starym Rynku. Gdy w XIX w. wytyczono osadę przemysłową Nowe Miasto decyzją Rajmunda Rembielińskiego powstał murowany ratusz przy Rynku Nowego Miasta (obecnie plac Wolności). Obiekt umieszczono na narożnej działce u wylotu traktu Piotrkowskiego, który stanowił główną oś nowej części miasta. Ze względu na ograniczone fundusze budynek nie był zbyt okazały, ale dobrze spełniał funkcję dla której został wzniesiony. Wraz ze stojącym naprzeciwko kościołem pw. św. Trójcy stanowił wizytówkę nowej, przemysłowej Łodzi, symboliczną bramę przy wjeździe na ul. Piotrkowską. W 1915 r. władze miasta przeniosły się do budynku dawnej Wyższej Szkoły Rzemieślniczej, a w ratuszu mieściły się różnego rodzaju urzędy. W 1927 r. umieszczono w nim Archiwum Akt Dawnych miasta Łodzi. Obecnie w budynku dawnego ratusza mieści się Archiwum Państwowe.

Ciekawostki

Tuż obok Bielnika Kopischa gmach dawnego ratusza jest najstarszym murowanym zabytkiem wybudowanym w Łodzi (starszy klasztor łagiewnicki w momencie budowy był położony na terenie wsi Łagiewniki).

W 1930 r. w budynku dawnego ratusza umieszczona została pierwsza wystawa sztuki nowoczesnej, zgromadzona przez Katarzynę Kobro i Władysława Strzemińskiego – był to zalążek Muzeum Sztuki.

Forma ochrony prawnej

Wpisy w wojewódzkim rejestrze zabytków:

• Ratusz z oficyną w Łodzi (obecnie Archiwum Państwowe w Łodzi), nr rej.: ZS/1/7 z 1964-02-24
• Ratusz z oficyną w Łodzi (obecnie Archiwum Państwowe w Łodzi), nr rej.: 133-VII-11 z 1950-04-08
• Ratusz z oficyną w Łodzi (obecnie Archiwum Państwowe w Łodzi), nr rej.: A/7 z 1971-01-20

Położenie obiektu

Obiekt jest położony w centrum miasta przy placu Wolności, u wylotu ulicy Piotrkowskiej.

Dostępność

Obiekt jest dostępny z zewnątrz bez organiczeń i wewnątrz w godzinach pracy archiwum.

Źródła, informacje w Internecie

• Stefański K., Gmachy użyteczności publiczne dawnej Łodzi, Łódź 2000;
• www.uml.lodz.pl;
• old.ziemialodzka.pl.