Drukuj

Zespół klasztorny misjonarzy w Łowiczu ob. muzeum

Gmach poseminaryjny z XVII w., początkowo służył jako seminarium misjonarzy. Współcześnie jest siedzibą muzeum. Obiekt kryje w swoich wnętrzach kaplicę św. Karola Boromeusza − jeden z najcenniejszych zabytków baroku w Polsce.

Opis

Siedemnastowieczny budynek seminarium duchownego misjonarzy jest przykładem architektury barokowej. Jest to potężny trzykondygnacyjny budynek z obszernym dziedzińcem, zajmujący całą wschodnią pierzeję Starego Rynku. Został on zaprojektowany przez Holendra, jednego z najbardziej znamienitych architektów tworzących w Polsce w dobie baroku − Tylmana z Gameren.

W południowym skrzydle znajduje się barokowa kaplica św. Karola Boromeusza − patrona misjonarzy. Wnętrze kaplicy zdobią freski z przełomu XVII i XVIII w., które są dziełem Michała Anioła Palloniego, włoskiego malarza o niezwykłym kunszcie artystycznym. Jedno z malowideł tzw. fresk łowicki przedstawiający działalność i chwałę św. Karola Boromeusza jest uznawany w Polsce za jeden z najwybitniejszych przykładów zastosowania sztuki iluzji przez wspomnianego malarza. Bogate wnętrza do dziś służą jako miejsce organizacji koncertów i oficjalnych uroczystości.

Dawne zabudowania seminarium są siedzibą Muzeum Łowickiego. W części ogrodowej urządzono skansen z zagrodami i chałupami łowickimi z XVIII i XIX w.

Na elewacji frontowej budynku liczne tablice pamiątkowe poświęcone m.in. zasłużonym absolwentom i nauczycielom.

Data lub czas powstania

XVII w.

Budynek seminarium wzniesiono w latach 1689–1701.

Materiał budowlany

Budynek murowany.

Historia

Budynek został wybudowany na przełomie XVII i XVIII w., a jego fundatorem był kardynał Michał Radziejowski. Królewski architekt Tylman z Gameren zaprojektował gmach doskonale dostosowując go do funkcji seminarium duchownego, dlatego też ważną jego częścią była kaplica św. K. Boromusza.
Od 1820 r. w budynku działały Łowicka Szkoła Wydziałowa, Szkoła Nauczycieli Elementarnych, a następnie rosyjska Szkoła Realna z dwoma gimnazjami, które funkcjonowały także w okresie międzywojennym.
Prawie cały obiekt, za wyjątkiem południowego skrzydła, został zniszczony podczas II wojny światowej. Najpierw podczas pożaru w 1939 r. a następnie w 1945 r. po eksplozji bomb zegarowych podłożonych przez hitlerowców, z budynku przetrwała jedynie kaplica. W okresie powojennym gmach pomisjonarski odbudowano, a od 1952 r. jest siedzibą Muzeum Łowickiego − oddziału Muzeum Narodowego w Warszawie.

Rodzaj zbiorów, ekspozycji

Historia łowickich zbiorów muzealnych jest związana z Władysławem Tarczyńskim, który na przełomie XIX i XX w. kolekcjonował eksponaty o charakterze historyczno-artystycznym i etnograficznym. W 1905 r. udostępnił je po raz pierwszy.
W muzeum znajdują się bogate zbiory prezentowane na trzech ekspozycjach.
Ekspozycja Sztuka Baroku w Polsce znajduje się we wnętrzach kaplicy św. Karola Boromeusza. I choć z dawnych elementów jej wyposażenia nie zachowały się ołtarze (było ich 5), to jednak w stanie niezmienionym do czasów współczesnych dotrwał wystrój architektoniczny, kuta krata z epoki i freski. Bogactwo sztukaterii i imponujące malowidła ścienne czynią z niej cenny zabytek epoki baroku. Barokowa Pieta (XVII w.) oraz spiralne ołtarzowe kolumny podkreślają dawny sakralny charakter wnętrza. W tym dziale muzealnym zgromadzono około 200 eksponatów z końca XVII i II poł. XIX w. będących przykładami sztuki zdobniczej, sakralnej i świeckiej oraz dziewiętnastowieczne neobarokowe formy użytkowe. Na wystawie znajdziemy meble tzw. gdańskie oraz sprowadzone ze Śląska i Małopolski.
Ekspozycja Dział Historyczny obejmuje 4200 eksponatów, część z nich związana jest z kolekcją W. Tarczyńskiego. Na wystawie znajdują się zabytki archeologiczne począwszy od paleolitu pozyskiwane podczas wykopalisk z podłowickich miejscowości m.in. z grodziska w Boheniu.
Ponadto ekspozycja prezentuje historię miasta od początków istnienia aż do II wojny światowej. Na uwagę zasługują m.in. blachy i portrety trumienne mieszczan łowickich (XVII/XIX w.), wyroby cechów, a także kolekcja malarstwa (XVII−XX w.).
Ekspozycja Dział Etnograficzny obejmuje ok. 7000 eksponatów z dawnego Księstwa Łowickiego, w tym część najstarszą kolekcji gromadzoną jeszcze przez W. Tarczyńskiego. Zarówno tkaniny, jak i ok. 200 kompletów ubiorów (XIX, XX w.) to eksponaty bardzo cenne w skali kraju. Znajdujemy tutaj meble, narzędzia rolnicze, warsztaty tkackie oraz przykłady twórczości ludowej – wycinkarstwa, malarstwa, rzeźby, ceramiki. W ramach ekspozycji etnograficznej działa także część plenerowa, w której znalazły się zagrody, chałupa (XVIII w.) oraz dziewiętnastowieczny „okólnik” czyli zagroda zamknięta.

Ciekawostki

Na przestrzeni wieków w budynku uczyli się wybitni Polacy. Wśród nich Józef Chełmoński w powiatowej szkole ogólnej w latach 1862−1865 (malarz okresu Młodej Polski), Stanisław Noakowski w latach 1884−1886 uczęszczał do szkoły realnej (architekt, historyk sztuki, profesor Politechniki Warszawskiej), Stefan Starzyński (prezydent Warszawy).

Forma ochrony prawnej

Wpisy w wojewódzkim rejestrze zabytków:
  • Zespół klasztorny misjonarzy w Łowiczu - Klasztor (skrzydło) z kaplicą św. Karola Boromeusza, nr rej.: 108-VI-17 z 1946-06-02
  • Zespół klasztorny misjonarzy w Łowiczu - Klasztor (skrzydło) z kaplicą św. Karola Boromeusza, nr rej.: 52-267-61 z 1961-03-17
  • Zespół klasztorny misjonarzy w Łowiczu - Klasztor (skrzydło) z kaplicą św. Karola Boromeusza, nr rej.: 144/120 z 1967-08-18
  • Zespół klasztorny misjonarzy w Łowiczu - Piwnice po dawnym skrzydle klasztoru, nr rej.: 934 z 1993-10-25
  • Zespół klasztorny misjonarzy w Łowiczu - Ogród z dziedzincem, nr rej.: 934 z 1993-10-25

Położenie obiektu

Budynek położony w centrum miasta, we wschodniej części Starego Rynku. Przed muzeum znajduje się parking.

Dostępność

Godziny otwarcia muzeum:

  • w okresie od 01.01 do 31.05 oraz od 01.09 do 31.12 czynne w godz. 10:00−16:00;
  • w okresie od 01.06 do 31.08 od wtorku do piątku czynne w godz. 10:00−16:00, w soboty i niedziele w godz. 10:00−16:00, skansen w godz. 10:00−18:00.

Źródła, informacje w Internecie

  • Mokras-Grabowska J., Rzeńca P., Województwo łódzkie. Przewodnik turystyczny, Łódź 2007;
  • Na łowickim szlaku, red. A. Janus, Łowicz 2002;
  • Popławska I., Łowicz i okolice, Łódź 1972;
  • Warchałowski W., Muzeum w Łowiczu − informator, Łowicz;
  • http://www.muzeumlowicz.pl;
  • http://www.lowicz.eu.

Właściciel, zarządzający

Muzeum w Łowiczu.

Inne

Muzeum organizuje warsztaty sztuki ludowej.

Galeria