Zespół klasztorny Jezuitów w Piotrkowie Trybunalskim

Dawne kolegium jezuickie, w skład którego wchodzi kościół pw. św. Franciszka Ksawerego z początku XVIII w. to jeden z najcenniejszych zabytków Piotrkowa Trybunalskiego.

Opis

Kościół wybudowany został w latach 1701–1727 w stylu barokowym. Jego południowa ściana wsparta jest fundamentem dawnych murów miejskich. Od strony północnej fasada kościoła zwieńczona jest ozdobnym szczytem  z dwiema trzykondygnacyjnymi, barokowymi wieżami.

Obok kościoła oo. Jezuitów znajduje się dawne kolegium jezuickie, później pijarskie, a obecnie liceum im. Bolesława Chrobrego – okazały trzykondygnacyjny budynek podparty skarpami z ryzalitem od frontu. Przy budynku jeszcze w XIX w. znajdowała się jedna z bram przy murach obronnych – Brama Krakowska. Obecnie przed budynkiem I Liceum Ogólnokształcącym znajduje się pomnik Mikołaja Kopernika z XX w.

Data lub czas powstania

XVII w.

Materiał budowlany

Budynki murowane, z cegły.

Historia

Jezuici przybyli do Piotrkowa Trybunalskiego mimo przeszkód i protestów zakonników piotrkowskich, a przy poparciu tutejszego proboszcza i opata witowskiego w 1677 r. z Rawy Mazowieckiej. W 1683 r. na podstawie królewskiego zezwolenia zakonnicy otrzymali zezwolenie na budowę kościoła i kolegium. Do budowy kościoła przystąpili w 1695 r. po wykupie mieszczańskich parceli i kamienic. Po kilkunastoletniej przerwie budowę wznowiono (1709–1727). W 1731 r. kościół uległ pożarowi, dwa lata później świątynię odbudowano lecz fasadę ukończono dopiero w latach  1740–1742.

Po kasacie klasztoru Jezuitów w 1773 r. kościół przejęli Pijarzy sprowadzając swe obrazy i sprzęty. W 1864 r. nastąpiła kasata klasztoru pijarów i świątynia przeszła pod zarząd diecezjalny. Jezuici do Piotrkowa wrócili po I wojnie światowej.

Rodzaj zbiorów, ekspozycji

We wnętrzu uwagę przykuwają zachowane w niemal niezmienionym stanie od połowy XVIII w. wyposażenie i wystrój świątyni, będące perłą sztuki późnego baroku. Bogata ornamentacja została wykonana przez zakonnika Andrzeja Ahorna.

W barokowym ołtarzu głównym umieszczony jest obraz „Matki Boskiej Pocieszenia” nazywanej także Matką Boską Trybunalską. Obraz ten, malowany na desce powstał około 1600 r., a w XVII i XVIII stuleciu był umieszczany w kaplicy na ratuszu w czasie obrad Trybunału Koronnego.

W bocznych, również barokowych ołtarzach, zachowały się XVIII- wieczne obrazy o dużej wartości artystycznej, a w zakrystii cenne szaty liturgiczne.

Forma ochrony prawnej

Wpisy w wojewódzkim rejestrze zabytków:

• Zespół klasztorny jezuitów w Piotrkowie Trybunalskim - Nowe kolegium, nr rej.: 179-IX-25 z 1948-07-24
• Zespół klasztorny jezuitów w Piotrkowie Trybunalskim - Nowe kolegium, nr rej.: 208 z 1967-09-04
• Zespół klasztorny jezuitów w Piotrkowie Trybunalskim - Kościół pw. św. Franciszka Ksawerego, nr rej.: 180-IX-26 z 1948-07-24
• Zespół klasztorny jezuitów w Piotrkowie Trybunalskim - Kościół pw. św. Franciszka Ksawerego, nr rej.: 207 z 1967-09-04
• Zespół klasztorny jezuitów w Piotrkowie Trybunalskim - Stare kolegium (klasztor), nr rej.: 653 z 1967-09-04

Położenie obiektu

Kosciół znajduje się przy jednej z uliczek Starego Rynku odchodzącej z południowo-wschodniego narożnika Rynku, w odległości ok. 950 m od dworca PKP i PKS. Z dworca dojście główną ul. Słowackiego, następnie ul. Sieradzką i dalej przez Rynek Trybunalski dotrzemy do kościoła.

Z dworca dojazd (jeden przystanek) autobusem linii miejskich nr 0, 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 9. 

Dostępność

Msze święte odprawiane są:

• w niedziele i święta o godz.: 7:00, 8:00, 9:30, 11:30 (dla dzieci), 17:00,
• w dni powszednie o godz.: 7:00, 8:00, 17:00.

Źródła, informacje w Internecie

• Łoziński J., Katalog Zabytków Sztuki w Polsce, Tom II, Województwo Łódzkie, Państwowy Instytut Sztuki Dział Inwentaryzacji Zabytków, Warszawa, 1954;
• Nowakowski T., Piotrków Trybunalski i okolice, Sport i Turystyka, Warszawa, 1972.

Inne

I LO im. Bolesława Chrobrego w Piotrkowie: tel. (44) 732 69 90, e-mail: sekretariat@chrobry1lo.nazwa.pl, http://www.chrobry1lo.pl/.