Zespół opactwa Cystersów w Sulejowie

Zespół klasztorny opactwa jest jednym z najlepiej zachowanych zespołów pocysterskich w Polsce. Klasztor powstał z fundacji króla Kazimierza Sprawiedliwego w 1176 r. To wyjątkowa atrakcja położona również na Szlaku Cysterskim i Romańskim.

Opis

Opactwo Cystersów tworzą dwa elementy: późnoromański kościół oraz zabudowania klasztorne, w skład których wchodzą – część wschodniego skrzydła klasztoru z dobrze zachowaną zakrystią i kapitularzem, mury obronne, ruiny zachodniego i południowego skrzydła, arsenał oraz budynki gospodarcze i mieszkalne.

W centralnej części zespołu opactwa znajduje się późnoromańska bazylika pw. św. Tomasza Kantuaryjskiego zbudowana z piaskowca szydłowieckiego. To trójnawowa budowla wzniesiona na planie krzyża łacińskiego z barokowym wyposażeniem oraz ściennymi malowidłami. Charakterystyczne jest to, że nie posiada wieży, a jedynie sygnaturkę.

Dodatkowo miłośników architektury zauroczą liczne detale znajdujące się w obrębie budowli tj. tympanon, liczne rozety i portal schodkowy. Niewielka ekspozycja muzealna obejmująca elementy sakralne znajduje się w kapitularzu z gotyckim krużgankiem, który jest perłą architektoniczną całego założenia.
Obszar opactwa wyznaczają mury obronne, wraz z bramami i basztami, wzniesione na planie nieregularnego wieloboku. Były one wznoszone w okresie od XIV do XVI w. Następnie wewnątrz tego kompleksu powstały zabudowania mieszkalne i gospodarcze.

Obecnie znajduje się tu hotel wraz z restauracją i muzeum, w którym można oglądać pamiątki dotyczące dziejów opactwa.

Data lub czas powstania

1176 r. (XII w.)

Materiał budowlany

Piaskowiec, cegła.

Historia

Budowę opactwa ufundował  w 1176 r. Kazimierz Sprawiedliwy, który przybywając w te strony na polowanie, urzeczony pięknem okolicznych lasów, postanowił sprowadzić tu zakon francuskich cystersów. Opactwo w czasie swojego rozkwitu gościło królów i książęta, np. Władysława Jagiełłę, który zatrzymał się tu jadąc do pobliskiego Wolborza na przegląd rycerstwa zbierającego się przed bitwą pod Grunwaldem w 1410 r.

Najazdy Tatarów spowodowały, że wokół klasztoru wybudowano obwarowania z wieżami i bramami. Pomimo tych zabezpieczeń zakon został splądrowany podczas „potopu” szwedzkiego.

W 1819 r. zgromadzenie zlikwidowano, a zabudowania popadły w ruinę. Dopiero w 1986 r. cystersi powrócili na te tereny i przywrócili opactwu dawną namiastkę świetności.

Ciekawostki

Zakon cystersów stworzony został z odłamu zakonu benedyktynów. Głównym hasłem przyświecającym mnichom była maksyma „Ora et labora”, czyli „Pracuj i módl się”. Zakonnicy zaangażowani byli w pracę fizyczną i kontemplację. Ich styl życia sprawił, że konwenty przeistoczyły się w sprawnie działające gospodarstwa.
Sulejowscy zakonnicy podnieśli znacznie poziom gospodarki rolnej na tych terenach wykorzystując m.in. gleby tu występujące – rędziny oraz duże nasłonecznienie stoków wzdłuż rzeki Pilicy. Nawet uprawiano tu winna latorośl.

Forma ochrony prawnej

Wpisy w wojewódzkim rejestrze zabytków:

• Zespół opactwa cystersów w Sulejowie, nr rej.: 569 z 1971-09-16
• Zespół opactwa cystersów w Sulejowie, nr rej.: 429 z 1992-08-17

Położenie obiektu

Obiekt zlokalizowany jest w Sulejowie, w dzielnicy Podklasztorze, na wschód od rzeki Pilicy.

Zjazd z trasy nr 12 Piotrków Trybunalski – Opoczno na północ za mostem przecinającym rzekę Pilicę, podążać zgodnie z kierunkiem wskazywanym przez tablice informacyjnych.

Dostępność

Całoroczna.

Źródła, informacje w Internecie

• Glinka T., Piasecki M., Szewczyk R., Sapała M., Cuda Polski – miejsca, które musisz zobaczyć, Wyd. Publicat, Poznań;
• Krygier M., Turystyczna encyklopedia Polski, Wyd. Pascal, Bielsko-Biała 2007;
• Mokras-Grabowska J., Rzeńca P., Województwo łódzkie. Przewodnik turystyczny, Łódź 2007;
• www.sulejow.cystersi.pl.

Właściciel, zarządzający

Parafia należy do dekanatu tomaszowskiego diecezji radomskiej. Częścią sakralną zarządza Zakon Cystersów.

Inne

Na terenie zespołu mieści się również Hotel „Podklasztorze”.

www.hotelpodklasztorze.pl