Budynek dawnego sądu i więzienia w Wodzisławiu Śląskim

Jedną z najbardziej okazałych budowli miasta wzniesiono w 1879 r. z przeznaczeniem na siedzibę Sądu Grodzkiego. Powstały wtedy dwa budynki: pierwszy – okazały, z ciekawą ornamentyką gotycką był siedzibą sądu, a drugi o prostej bryle służył jako więzienie.

Opis

Zabytkowe obiekty dawnego sądu i więzienia stanowią obecnie siedzibę Urzędu Miejskiego, tak więc od początku swojego istnienia spełniają funkcje administracyjne. Pomimo, iż tworzą one architektoniczną całość, występują między nimi pewne różnice, tak więc opisano je oddzielnie.
Budynek byłego sądu charakteryzuje się ciekawą ornamentyką gotycką. Jest obiektem wzniesionym w stylu eklektycznym na planie wydłużonego prostokąta, dwu i pół traktowym. Główne wejście od wschodu na osi prowadzi po jednobiegowych schodach do holu głównego. Z niego rozchodzą się dwa korytarze, które łączą pomieszczenia parteru. Układ ten zachowany jest na piętrze. Elewacja wschodnia – frontowa jest trzynastoosiowa. Budowla jest wzniesiona na wysokim cokole, w którym znajdują się przesklepione otwory okienne. Środkowy fragment elewacji zaakcentowany jest przez trzyosiowy ryzalit.

Na poziomie parteru, w ostrołucznym portalu, umieszczone są dwuskrzydłowe drzwi. Na piętrze ryzalit zdobią trzy, ostrołukowe wnęki, w których umieszczono otwory okienne. Gzyms wieńczący jest przerwany przez trójdzielny szczyt, stanowiący zakończenie ryzalitu. Monumentalna kamienica jest budowlą wolnostojącą, piętrową i podpiwniczoną z użytkowym poddaszem. Pokryta jest czterospadowym dachem. Część elewacji frontowej zaznaczona jest ryzalitem, który zamyka szczyt i przykrywa go dwuspadowy dach. Elewacja zachodnia ma głębszy i nieco szerszy ryzalit. Pokryty jest dachem czteropołaciowym.
Dawne więzienie również reprezentuje styl eklektyczny, ale pozbawione jest detalu architektonicznego charakterystycznego dla budynku sądu. Obiekt został wzniesiony z czerwonej cegły na planie prostokąta. Jest on trzypiętrowy z użytkowym poddaszem, pokryty dachem trójpołaciowym z jednym naczółkiem. Nie posiada piwnic. Pomieszczenia parteru zabezpieczone są metalowymi kratami. Mają one charakter użytkowych suteren. Nad suterenami zastosowano sklepienia ceramiczne, odcinkowe. Ponad parterem i I piętrem znajdują się stropy Kleina. Nad drugim piętrem występują stropy drewniane. Więźba dachowa wykonana jest z drewna i pokryta dachówką. Od frontu obiekt posiada niesymetrycznie umieszczony ryzalit ciągnący się przez cztery kondygnacje. Budynek jest dwu i pół traktowy, podobnie jak sąd. Główne wejście usytuowano w północnym narożu wschodniego traktu. Prowadzi ono do dwubiegowej klatki schodowej. W 2009 r. przeprowadzono kapitalny remont pięter obiektu, gdzie odkryto pozostałości pierwotnej architektury.

Obecnie mieści się w nim Urząd Miasta.

Data lub czas powstania

1879 r. (XIX w.)

Budynki dawnego sądu i więzienia powstały pod koniec XIX w.

Materiał budowlany

Obiekt murowany – cegła.

Historia

Budynki dawnego sądu i więzienia powstały na zlecenie władz pruskich, w miejscu przecięcia dwóch węzłów komunikacyjnych prowadzących na Bohumin i Racibórz w latach 90. XIX w. Wcześniej w tym miejscu znajdowały się stodoły mieszczan wodzisławskich. Teren ten został wydzielony i otoczony wysokim murem ceglanym. Początkowo budynki wchodziły w skład grodzkiego zespołu penitencjarnego. W okresie międzywojennym użytkowane były zgodnie z pierwotnym przeznaczeniem. Od 1945 r. do 1954 r. wykorzystano je do stworzenia zakładu poprawczego dla młodzieży. W 1954 r., gdy został utworzony powiat wodzisławski, budynki sądu i więzienia przeznaczono na siedzibę Prezydium Powiatowej Rady Narodowej. Obecnie zajmowane są przez wydziały Urzędu Miejskiego.

Położenie obiektu

Gmachy dawnego sądu i więzienia znajdują się w centrum Wodzisławia przy ulicy Bogumińskiej, w pobliżu kamienicy Juliusburgów, w której obecnie mieści się siedziba Starostwa Powiatowego i Dawnej Szkoły dla Dziewcząt Fundacji Aufrechta, w której zlokalizowana jest stacja Sanepidu.

Dostępność

Gmachy dawnego sądu i więzienia, z uwagi na pełnione funkcje, nie są udostępnione do zwiedzania. Ich wnętrza można jednak zobaczyć odwiedzając Urząd Miejski.

Źródła, informacje w Internecie

www.wodzislaw-slaski.pl
www.kulturalnywodzislaw.pl