Schron bojowy Obszaru Warownego „Śląsk” w Gostyni

Schron „Sowiniec” Obszaru Warownego „Śląsk” jest najbardziej wysuniętym na południe obiektem fortyfikacji stałych punktu oporu „Wyry”. Opiekuje się nim Stowarzyszenie na rzecz Zabytków Fortyfikacji „Pro Fortalicium”, które stworzyło w nim izbę muzealną.

Opis

Schron w Gostyniu funkcjonuje jako jedna z izb muzealnych stworzonych i zarządzanych przez funkcjonujące od 1997 r. Stowarzyszenie na rzecz Zabytków Fortyfikacji „Pro Fortalicium”, którego głównym celem działalności jest ratowanie zabytków architektury militarnej, a także rozbudzanie wśród ludzi zainteresowania problematyką fortyfikacji. Schronem opiekuje się koło terenowe „Tychy”.

Obiekt rozpoczęto budować w poł. sierpnia 1939 r. W dniu 1 września 1939 r. nie był on jednak gotowy do walki. Stał w szalunku, który ściągnięto dopiero w listopadzie 1939 r. Wyposażony był we wszystkie elementy stalowe, takie jak np. drzwi pancerne wejściowe, pancerne drzwiczki wyłazu, czy też drzwi gazoszczelne pomiędzy izbami. Do dnia rozpoczęcia remontu żaden z tych elementów na obiekcie się nie zachował. Projektowana odporność schronu w skali odporności mieściła się w typie „C” (odporny na liczne trafienia pociskami kalibru 155 mm). Większość obiektów na odcinku wybudowana jest w typie odporności „D” (schron odporny na wielokrotne trafienia pociskami kalibru 220 mm), nie licząc żelbetowych stanowisk broni maszynowej budowanych na pozycjach polowych, które mają niższa klasę odporności (zazwyczaj „B”), charakterystyczną dla tego typu obiektów.

Schron uzbrojony był w dwa ckm-y 7,92 mm wz. 30 „Browning” (posiada dwie strzelnice dla tego typu broni) i 7,92 mm rkm wz. 28 „Browning” (posiada jedną strzelnicę obrony wejścia dla rkm-u). W jednej z izb bojowych znajduje się wyjście ewakuacyjne dla załogi pełniące rolę strzelnicy broni ręcznej. Jest także wyposażony w dwie wyrzutnie ładunków oświetlających i zrzutnie granatów. We wnętrzu znajduje się sześć izb, z czego dwie to izby bojowe. Schron był w części socjalnej gazoszczelny i posiadał instalacje filtrowentylacyjną napędzaną ręcznie.

W rejonie schronu walczyła kilkuosobowa załoga z 2 kompanii specjalnej ckm-ów (dowódca mjr Stanisław Amon) wchodząca w skład samodzielnego batalionu fortecznego „Mikołów” i to ona jako jednostka wyspecjalizowana najprawdopodobniej miała obsadzić schron po jego ukończeniu.

Data lub czas powstania

XX w.

Schron „Sowiniec” został wybudowany w 1939 r.

Materiał budowlany

Beton, żelbet.

Historia

Schron w Gostyniu stanowi jeden z elementów tzw. Obszaru Warownego „Śląsk”, który został stworzony dla obrony polsko-niemieckiej granicy w latach 30. XX w. Decyzję o jego stworzeniu podjęto w 1933 r. z uwagi na zwiększające się realne zagrożenie ze strony Niemiec i związaną z nim konieczność obrony Górnego Śląska. System oparto na tzw. fortyfikacji rozproszonej, polegającej na budowaniu dużej ilości niewielkich schronów bojowych, powiązanych systemem ognia i połączonych siecią umocnień ziemnych. W przypadku polskich fortyfikacji przyjęto zasadę tworzenia tzw. punktów oporu, czyli skupisk „bunkrów” zdolnych do obrony okrężnej.

W pierwszym etapie, przypadającym na lata 1933–1935 zbudowano trzy izolowane punkty oporu: p.o. „Dąbrówka Wielka” (1933), p.o. „Szyb Artura” (1934) i p.o. „Bobrowniki” (1935) – w sumie ok. 26 schronów bojowych. W kolejnych latach powstały kolejne schrony, a te istniejące były cały czas wyposażane i umacniane. W 1938 r. w ramach akcji zagęszczania obrony, na całym odcinku Obszaru Warownego „Śląsk” stworzono obiekty pozorne, pozorno-bojowe oraz lekkie schrony bojowe, wśród których znalazł się m.in. schron w domu „Strzelca” w Piekarach Śląskich. Prace fortyfikacyjne trwały do momentu wybuchu II wojny światowej, w przededniu której do życia została również powołana Grupa Operacyjna „Śląsk”.

Położenie obiektu

Schron „Sowiniec” znajduje się przy ulicy Tęczowej.

Dostępność

Izba muzealna Obszaru Warownego „Śląsk” – Polski schron bojowy „Sowiniec” jest otwarta dla zwiedzających od maja do października w drugą i czwartą niedzielę miesiąca od godz. 15:00 aż do zapadnięcia zmroku. Zwiedzanie w innym terminie jest możliwe po wcześniejszym uzgodnieniu telefonicznym.

Źródła, informacje w Internecie

www.profort.org.pl