Wycieczka - Planer

Punkty
Właściwości
Uczestnicy

Właściciel:

Nazwa:

Data rozpoczęcia:
Data zakończenia:

Aktywności:

Opis:

Cechy:

Dodaj nowego uczestnika

Liczba elementów:

Długość trasy:

Dane podstawowe

Galeria

Ruiny zamku w Smoleniu

Leżący na Szlaku Orlich Gniazd zamek w Smoleniu jest najstarszym gotyckim obiektem na Jurze, pochodzi bowiem z XIII w. Został zniszczony – podobnie jak wszystkie „Orle Gniazda” – podczas potopu szwedzkiego przez pożar w 1656 r.

Opis

Znajdujący się na Górze Smoleń Zamek w Smoleniu należy do grupy zamków typu małopolskiego. Składał się z zamku górnego na skale oraz dwóch majdanów gospodarczych (zamków dolnych) połączonych przewiązką komunikacyjną. Z zamku górnego, który istniał jeszcze w poł. XIX w., ocalała jedynie okrągła wieża obserwacyjna oraz mury. W zachodnim murze zamku dolnego zachowała się w bardzo dobrym stanie ostrołukowa brama wjazdowa z pozostałościami skamieniałego tynku i widocznymi wgłębieniami służącymi niegdyś do spuszczania brony. Jest to jedna z najlepiej zachowanych na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej gotyckich, ostrołukowych bram wjazdowych do zamku. Wschodnia część zamku (pierwotny – gotycki zamek dolny) założona została na planie zbliżonym do pięciokąta. Obejmowała ona dziedziniec gospodarczy, pomieszczenia dla załogi zamkowej i skład materiału wojennego. Na zachód od zamku górnego znajdują się ruiny drugiej odrębnej części renesansowego zamku dolnego, obszerniejsze od części wschodniej, połączone z basztą murem biegnącym po skale. Pomimo większego zniszczenia murów tego zamku w ich resztkach dochodzących do wysokości drugiego piętra pozostało kilka okien budynku mieszkalnego, strzelnica, szczątki bramy wjazdowej oraz ślady podziału na komnaty. Na uwagę zasługuje prostokątny występ muru od północnej strony, który od zewnątrz jest oskarpowany i posiada trzy wnęki sklepione kolebkowo. Na dawnym dziedzińcu znajduje się ponadto duża kwadratowa studnia o wymiarach 2,5 x 2,5 m i pierwotnej głębokości 150–200 m, która w II poł. XVIII w. była wykorzystana do produkcji śrutu myśliwskiego o wysokiej jakości.

Wirtualny spacer w 3D

Ruiny zamku w Smoleniu

Ruiny zamku na Górze Zamkowej we wsi Smoleń.Znajduje się na Jurze Krakowsko-Częstochowskiej. Wybudowany został w systemie tzw. Orlich Gniazd.

Data lub czas powstania

XIII w.

Pierwotny Zamek w Smoleniu istniał już prawdopodobnie w XIII w. Obecny murowany został wzniesiony w XIV w. i przebudowany w XVI w.

Materiał budowlany

Obiekt murowany – kamień.

Historia

Najnowsze badania archeologiczne prowadzone w okolicy Smolenia pozwoliły ustalić funkcjonowanie w tym miejscu w okresie II poł. XIII w. i I poł. XIV w. silnego systemu obronnego, w skład którego wchodził również pierwotny drewniany zamek w okolicach Smolenia. Wzmiankowany w dokumentach zamek w Pilicy (poprzednia nazwa Smolenia) spłonął w czasie walk toczonych o tron między królem czeskim Wacławem i Łokietkiem w 1300 r.

Zamek murowany wzniósł prawdopodobnie Otton z Pilczy herbu Topór wkrótce po zniszczeniu drewnianej starszej warowni założonej przez Jana z Pilicy herbu Topór, kasztelana radomskiego w latach 1341–1347. Odtąd aż do 1561 r. znajdował się on w posiadaniu rodziny Toporczyków-Pileckich. W XV w. Elżbieta Pilecka wyszła za mąż za Wincentego z Granowa herbu Leliwa wnosząc do tego rodu w posagu dobra pileckie wraz z zamkiem w Smoleniu, a po jego śmierci została żoną króla Władysława Jagiełły w 1417 r. Pierwsza wzmianka mówiąca bezpośrednio o zamku pochodzi z dekretu biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego z 1423 r. W 1563 r. Jan Pilecki sprzedał zamek Sewerynowi Bonerowi znanemu z rozbudowy pobliskiego zamku Ogrodzieniec w Podzamczu, który rozbudował również tę warownię nadając jej styl renesansowej posiadłości. W 1570 r. dobra pilickie nabył Filip Padniewski dla swego brata Wojciecha. Wojciech Padniewski nie zamieszkał już w zamku w Smoleniu, lecz pod nim na folwarku założył swoją rezydencję, aby wkrótce po tym w 1602 r. rozpocząć w pobliskiej Pilicy budowę zamku – pałacu w stylu włoskiego renesansu. We wrześniu 1655 r. w czasie potopu szwedzkiego zamek po ciężkim ostrzale został zdobyty, ograbiony i spalony jako potencjalne miejsce schronienia czy też obrony oddziałów Warszyckiego. Od tej pory nie był odnawiany, często zmieniał właścicieli i systematycznie popadał w ruinę. W 1845 r. ówczesny dziedzic Smolenia – Roman Hubicki – polecił oczyścić teren przy południowej stronie zamku celem nasadzenia winogron oraz odkopać studnię zamkową. W tym czasie prawdopodobnie częściowo odrestaurowana została również wieża. W 1959 r. wokół zamku utworzono rezerwat krajobrazowy „Smoleń”. W latach 1972–1975 Powiatowy Zarząd PTTK w Olkuszu przeprowadził wstępne prace remontowe i zabezpieczające ruiny, a w 1997 r. po raz pierwszy prowadzone były tutaj badania archeologiczno-architektoniczne.

Forma ochrony prawnej

Zespół wzgórza zamkowego, na który składają się XVI-wieczne ruiny zamku, XIX-wieczny dworek (leśniczówka) oraz aleja dojazdowa, jest wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. I-3-18/46 z 17/05/1947 oraz A-1275 z 17/12/1981.