Kościół pw. Bożego Ciała w Jankowicach Rybnickich – Sanktuarium Najświętszego Sakramentu

Stojące w cieniu starych lip i dębów sanktuarium mieści się w drewnianym kościółku pw. Bożego Ciała z II poł. XVII w. Świątynia jest orientowana, zbudowana na planie rzadkiego na Śląsku krzyża greckiego. Obiekt leży na Szlaku Architektury Drewnianej.

Opis

Kościół pw. Bożego Ciała jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem, która położona jest na terenie dekanatu Boguszowice należącego do archidiecezji katowickiej.

Kościół, którego prezbiterium jest zwrócone w kierunku wschodnim, zbudowano na planie krzyża greckiego, co jest niezwykłą rzadkością. Świątynia o konstrukcji zrębowej postawiona jest na drewnianej podwalinie. Od strony północnej do kościoła przylega pochodząca prawdopodobnie z okresu budowy kościoła zakrystia oraz dobudówka mieszcząca schody na chór muzyczny z 1904 r. Świątynię otaczają soboty pochodzące najprawdopodobniej dopiero z poł. XVIII w. Dach jest dwukalenicowy, pobity gontem. Nad wyższą kalenicą góruje sześcioboczna wieżyczka wyróżniająca się ażurowym prześwitem, nakryta piramidalnym daszkiem. Zwieńczeniem wieżyczki jest złota kula i krzyż z blachy nierdzewnej, umieszczone tutaj w kwietniu 2009 r.

Wnętrze kościoła zatraciło swój zabytkowy charakter po generalnym remoncie w 1975 r. Ściany wewnętrzne zostały wtedy pokryte pionową boazerią. Pierwotnie było ono wybite płytami pilśniowymi i polichromowane. Wyposażenie kościoła również uległo wówczas zmianie. Jednak na szczególną uwagę zasługują tutaj:

• późnobarokowy ołtarz główny, którego centralne miejsce zajmuje XIX-wieczny obraz Ostatniej Wieczerzy i XVIII-wieczny obraz Wniebowstąpienia Pańskiego, a którego pochodzące z 1885 r. tabernakulum nosi cechy późnorenesansowe; niezwykle cenne i oryginalnie są kolumny głównego ołtarza, które zdobi piękna polichromia w formie pnących się latorośli;
• dwa późnobarokowe ołtarze boczne: pochodzący z 1894 r. ołtarz Matki Bożej Różańcowej oraz datowany na początek XX w. ołtarz Serca Pana Jezusa;
• chór wraz z organami wybudowanymi w 1904 r. przez firmę Schlag und Soehne ze Świdnicy;
• neogotyckie stacje Drogi Krzyżowej pochodzące z 1903 r.;
• kamienna barokowa chrzcielnica z XVIII w.

Świątynia stoi w cieniu starych dębów i lip, pod którymi znajduje się kilka ciekawych nagrobków i okryta do dziś tajemnicą kolumna Matki Bożej. Nie są bowiem znani ani jej fundatorzy, ani też czas powstania.

Data lub czas powstania

XVII w.

Obecna świątynia pw. Bożego Ciała została zbudowana ok. 1675 r.

Materiał budowlany

Obiekt drewniany.

Historia

Historia janowickiego sanktuarium sięga 1434 r., kiedy to w nieistniejącej już wsi Bijasowice położonej między Jankowicami a Marklowicami, zachorowała pewna kobieta o imieniu Jadwiga. Legenda podaje, że do rybnickiego kościoła pw. Matki Bożej, pomimo strachu przed grasującymi husytami, pośpieszył chłopek, małżonek owej kobiety, by prosić o księdza z Panem Jezusem. Z Najświętszym Sakramentem do chorej udał się ks. Walenty, który niestety został zamordowany przez husytów w lesie. Przed śmiercią jednak zdążył ukryć w dębie z wielką dziuplą Przenajświętszy Sakrament. W miejscu jego śmierci wytrysło zaś cudowne źródełko i rozwinął się kult „Studzienki”. Dopiero w XVI w. odnaleziono Przenajświętszy Sakrament, a wierni zaczęli się gromadzić wokół naprędce postawionego krzyża, uznając miejsce za święte. Pierwsze wzmianki o kaplicy z ołtarzem pochodzą z 1628 r. To właśnie wtedy, na początku XVII w., zaczął się tutaj szerzyć kultu Najświętszego Sakramentu. Niestety wojna trzydziestoletnia (1618–1648) skutecznie spowolniła rozwijający się kult Bożego Ciała i doprowadziła niemal do całkowitej ruiny kaplicę.

Obecny kościół powstał ok. 1675 r. Jego fundatorem był właściciel tzw. państwa i klucza rybnickiego – hrabia Ferdynand Leopold Oppersdorff, którego wspierał w tym dziele ks. Krzysztof Goworek, kanonik z Raciborza.

Parafia przy kościele została ustanowiona dopiero w 1897 r. Jankowicki kościół wraz ze Studzienką został oficjalnie uznany za Sanktuarium w 2002 r.

Forma ochrony prawnej

Kościół pw. Bożego Ciała jest wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. 558/57 z 29.11.1957 oraz 562/66 z 05.02.1966 r.

Położenie obiektu

Kościół pw. Bożego Ciała znajduje się przy ulicy Rybnickiej.

Dostępność

Kościół pw. Bożego Ciała jest ogólnodostępny. Najlepiej jest go zwiedzać w godzinach porannych lub popołudniowych, przed lub po odprawianą tutaj codziennie mszą św. oraz w niedziele i święta.

Źródła, informacje w Internecie

www.jankowice-r.katowice.opoka.org.pl