Drukuj

Zespół pałacowy w Kozach

Dwór został zbudowany prawdopodobnie w XVIII w. przez rodzinę Jordanów. Dzięki przebudowie, której w XIX w. dokonali kolejni właściciele Kóz, baronowie Czecz de Lindewald, dwór zyskał klasycystyczny wystrój.

Opis

Neoklasycystyczny pałac Czeczów jest najbardziej znanym obiektem na terenie Kóz. W otaczającym go parku znajduje się jeden z nielicznych w Polsce platanów, fontanna, neoklasycystyczna kaplica dworska i lodownia, a także dwie oficyny. Z podań historycznych wynika, że w pałacu tym na początku 1915 r. baron Czecz gościł sztab I Brygady Legionów z Józefem Piłsudskim na czele.

Obecnie pałac znajduje się w złym stanie, ale już wkrótce się to zmieni. Budynek zostanie w pełni wyremontowany i przystosowany do pełnienia funkcji kulturalnych. Swoją siedzibę ma w nim znaleźć m.in. Urząd Stanu Cywilnego, Gminna Biblioteka Publiczna oraz Towarzystwo Miłośników Historii i Zabytków Kóz. Miejsce to odzyska swój dawny blask i będzie tętniło życiem kulturalnym, dzięki czemu stanie się naprawdę dużą atrakcją miejscowości.

Obok samego pałacu, na terenie całego zespołu, na uwagę zasługują jego dwie oficyny. Lewa znajduje się  w parku od strony rzeki. Jest budynkiem murowanym, piętrowym, krytym glinianą dachówką z piwnicami sklepionymi, sklepiony też na parterze. Na jego nadprożu wyryta była data budowy – „1705 rok”. Od strony rzeki widać ślady fundamentów dawnej drewutni. Rozplanowanie dolnych pomieszczeń wygląda w ten sposób, że od strony parku są małe wąskie pokoje, za którymi od strony rzeki są duże sale, podczas gdy na piętrze pokoje są kwadratowe, przez co nad wspomnianymi salami są dwie grube ściany wiszące na belkach stropowych. Parterowa sala od strony zachodniej została podzielona cienkim murem w 1935 r. przez Adolfa Zubera, który tę część remontował i przystosował na swoje mieszkanie. W południowej części mieści się sklepiona „sala", gdzie dawniej mieścił się duży piec chlebowy i pralnia, wyposażona w duże miedziane kotły. W sali od strony zachodniej była tzw. szwalnia, w której Wilhelmina Czeczowa organizowała kursy szycia dla dziewcząt. W pokoju przy szwalni była prasowalnia, z podłogą posadzkową. Piętro tego budynku zajmowali dawniej administratorzy majątku, leśniczowie i miejscowi nauczyciele. W XX w. mieszkali tutaj: leśniczy Jan Czaderna, szwagier hrabiny Tarnowskiej inż. Medard Konopka, inż. Karol Ring – leśniczy i administrator dóbr Kozy, nauczycielka Cyankiewiczowa i nauczycielka Kawikówna. W czasie działań wojennych, w 1945 r. był tu szpital dla żołnierzy Armii Czerwonej. W latach 60. mieszkał tutaj również Adolf Zuber, wielki społecznik, założyciel Koła Historycznego, inicjator powstania Izby Historycznej, która obecnie działa w strukturach Gminnej Biblioteki Publicznej.

Prawa oficyna powstała również na początku XVIII w., jednak nieco później niż lewa, pochodząca z 1705 r. Jest to również budynek murowany, piętrowy, pokryty dachówką glinianą, jednak bez podpiwniczenia. Dawniej na piętrze i na strychu był podręczny spichlerz, na parterze magazyny żywnościowe i duża kuchnia dworska. Z czasem piętro zostało przerobione na mieszkania dla służących i kucharek oraz na archiwum. W czasie okupacji, w dawnej kuchni dworskiej był urządzony warsztat ślusarski, a po wojnie miała tam warsztat Szkoła Rolnicza działająca w dworku. W latach następnych w dawnej kuchni mieścił się garaż lekarza Ośrodka Zdrowia (doktora S. Bazana). Oficynę prawą zamieszkiwali w latach 60. m.in.: Stanisław Suchta – dawny ogrodnik dworski, Helena Komęderowa, Franciszek Hałat i Jan Klupi.

Data lub czas powstania

XVIII w.

Zespół pałacowy powstał w XVIII w., ale swój obecny wygląd zawdzięcza przebudowie przeprowadzonej w XIX w.

Materiał budowlany

Zabudowania murowane.

Forma ochrony prawnej

Zespół pałacowy jest wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. 44/60 z 24.02.1960 r. (brak decyzji w KOBiDZ) oraz A-161/76 z 06.09.1976 r. W jego skład wchodzi pałac, dwie oficyny oraz park.

Położenie obiektu

Zespół pałacowy znajduje się przy ulicy Szkolnej, przy drodze prowadzącej z Bielska-Białej do Krakowa.

Dostępność

Zespół pałacowy nie jest obecnie miejscem dostępnym, chociaż możliwe jest wejście do samego pałacu. Dwie zabytkowe oficyny pełnią funkcje mieszkalne. Pałacowe wnętrza zostaną udostępnione po zakończeniu wartego ponad 6 mln zł remontu, dzięki któremu w pałacu swoją siedzibę znajdzie m.in. Urząd Stanu Cywilnego i Gminna Biblioteka Publiczna.

Galeria

Dokumenty