Wycieczka - Planer
Liczba elementów:
Długość trasy:
Zespół pałacowy w Szczekocinach
Jeden z najpiękniejszych zespołów pałacowo-parkowych w Polsce został wzniesiony pod koniec XVIII w. w stylu barokowo-klasycystycznym dla Morsztynów Dembińskich. Po wojnie pałac był siedzibą gimnazjum i liceum. Obecnie popada w ruinę.
Opis
Barokowo-klasycystyczny zespół pałacowy w Szczekocinach był niegdyś jednym z najwspanialszych tego typu założeń architektonicznych na terenie Śląska. Powstał pod koniec XVIII w. z inicjatywy Franciszka i Urszuli Dembińskich, wg projektu Franciszka F. Naxa.
Pałac składa się z głównego korpusu oraz dwóch ćwierćkolistych arkadowych galerii łączących z nim dwie symetrycznie ustawione oficyny pochodzące z lat 70. XVIII w. Ponadto na terenie zespołu znajdują się postawione tutaj w latach 20. XIX w. dwa pawilony. Znajdują się one po obu stronach zachodniego końca wydłużonej elipsy obszernego dziedzińca, gdzie niegdyś były również dwie bramy wjazdowe. Na końcu alei znajduje się brama prowadząca na rozległy dziedziniec honorowy założenia pałacowego. Jego wschodnią część zamyka budynek pałacu.
Sam pałac to jednokondygnacyjna budowla niezwykle okazała, z bogato zdobionymi elewacjami, zarówno od strony dziedzińca, jak i ogrodu, na których (podobnie jak wewnątrz) widoczne są znaki herbowe Morsztynów „Leliwa”. Fronton pałacu urozmaicony jest wydatnym ryzalitem otwartym w przyziemiu arkadowym podcieniem i zwieńczony bogatą dekoracją rzeźbiarską.
Wewnątrz pałacu uwagę zwraca przede wszystkim wytworna niegdyś, wysoka na dwie kondygnacje sala balowa. W czasach świetności jej ściany pokrywały adamaszki i drogie makaty, a sufity zdobione były rzeźbami. W niektórych pozostałych salach do dnia dzisiejszego zachowały się ozdobne barokowe, rokokowe i klasycystyczne kominki. Do lat 80. XX w., kiedy to w pałacu wybuchł pożar, podziwiać można było jeszcze pochodzące z końca XVIII i XIX w. boazerie i sztukaterie oraz dwa kaflowe piece.
Zachowane do dnia dzisiejszego oficyny mieściły niegdyś pokoje gościnne i kuchnie. Każda z nich ma kolumnowe portyki z trójkątnymi szczytami i dachy mansardowe.
Dziedziniec otoczony jest klasycystycznym ogrodzeniem z I poł. XIX w., a cały zespół zabudowań – dużym parkiem z XVIII w. przekomponowanym na przełomie XIX i XX w., w którym znajdują się pomniki przyrody.
Czasy swojej świetności szczekociński zespół pałacowy ma niestety dawno za sobą. Obecnie jedynym odrestaurowanym na jego terenie obiektem jest południowa oficyna.
Data lub czas powstania
ok. 1770 r. (XVIII w.)
Zespół pałacowo-parkowy powstał pod koniec XVIII w. (ok. 1770 r.) i był rozbudowywany w XIX w.Materiał budowlany
Obiekt murowany – cegła.Historia
Zespół pałacowy został wzniesiony ok. 1770 r. dla starościny wolbromskiej i kasztelanki wiślickiej – Urszuli z Morsztynów Dembińskiej, na miejscu wcześniejszej skromniejszej siedziby Korycińskich. To właśnie ona wydała w tym pięknym pałacu wystawne przyjęcia. Ich gościem honorowym był sam król Stanisław August Poniatowski. Urzeczony urodą pałacu oraz oczywiście urodą pięknej i bogatej młodej wdowy spędził w Szczekocinach aż dwa dni. Z domniemanym królewskim romansem związana jest nawet tutejsza legenda mówiąca o krążącej po pałacu zjawie. Po Urszuli w pałacu mieszkały jej dzieci, w tym córka Barbara, która wyszła za mąż za Tadeusza Czackiego, współzałożyciela Towarzystwa Przyjaciół Nauk i Liceum Krzemienieckiego. Po jej śmierci pałac przeszedł w ręce jej syna Józefa Sedlmayera, który sprzedał go swojemu przyrodniemu bratu Wiktorowi Czackiemu. W 1867 r. właścicielami pałacu stali się Łubieńscy, a po nich Helpertowie, którzy posiadali te dobra do 1932 r.
Po II wojnie światowej pałac, podobnie jak wiele majątków ziemskich, przeszedł na własność Skarbu Państwa. W jednym z jego skrzydeł umieszczono szkołę i organizowano w nim kolonie dla dzieci. Budynek główny pałacu oraz pawilony przeszły niezbędne remonty w latach 1950–1559. W kordegardzie i w drugiej części pałacu mieszkali w lecie junacy OHP.
W 1980 r. pałac został bardzo uszkodzony w wyniku pożaru. Zniszczony dach i strop górnej kondygnacji udało się jednak odbudować. Mimo to, urzekający niegdyś swoim pięknem zespół pałacowy jest dzisiaj opuszczony i zaniedbany.
Forma ochrony prawnej
Zespół pałacowy w Szczekocinach jest wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. 402/67 z 21.06.1967 r. oraz 231/76/A z 01.02.1978 r. W jego skład wchodzą: pałac z galeriami – nr rej. 35 z 30/06/1947, dwie oficyny, dwa pawilony, ogrodzenie z trzema bramkami, obora, stajnie oraz park – nr rej. 660 z 18.12.1957 r.
Położenie obiektu
Zespół pałacowy znajduje się przy ulicy Senatorskiej.
Dostępność
Zespół pałacowy w Szczekocinach nie jest dostępny do zwiedzania. Obiekty można obejrzeć jedynie z zewnątrz.
