Drukuj

Kościół pw. śś. Andrzeja i Barbary w Częstochowie

Kościół został zbudowany w I poł. XVII w. dla potrzeb nowicjatu Klasztoru Jasnogórskiego. Świątynia reprezentuje styl barokowy ze śladami gotyku. Pierwotnie była jednonawowa, ale przy rozbudowie została wzbogacona o boczne nawy w postaci kaplic.

Opis

Kościół pw. śś. Andrzeja i Barbary jest świątynią parafialną rzymskokatolickiej parafii pod tym samym wezwaniem leżącej w dekanacie Najświętszej Maryi Panny Jasnogórskiej w Częstochowie na terenie archidiecezji częstochowskiej.

Lokalizacja kościoła nie jest przypadkowa. Zdecydowało o niej prawdopodobnie źródełko, w którym wg legendy obmyto sprofanowany w 1430 r. obraz Matki Boskiej Częstochowskiej, skradziony na Jasnej Górze przez bandę husycką. Na pamiątkę legendarnego źródełka postawiona została również kaplica pw. św. Barbary (Sanktuarium Zranionej Twarzy Jasnogórskiej Pani z Cudownym Źródłem).

Kościół pw. śś. Barbary i Andrzeja Apostoła w Częstochowie, znany bardziej jako kościół św. Barbary, został wzniesiony w latach 1637–1643 z inicjatywy o. Andrzeja Gołdonowskiego, prowincjała ojców paulinów, dla potrzeb nowicjatu Klasztoru Jasnogórskiego. Konsekracja świątyni miała miejsce w 1643 r. Dokonał jej ks. biskup Jan Madaliński, sufragan gnieźnieński, z uposażenia biskupa krakowskiego ks. Piotra Gębickiego. Kościół reprezentuje styl późnorenesansowy, częściowo przebudowany. Jego wnętrze jest barokowe, a wyposażenie pochodzi w większości z XVIII w. i z czasów restauracji kościoła. Budowla jest trójnawowa wzniesiona na planie bazyliki. Najbardziej charakterystycznym elementem kościoła jest masywna, dołem wieloboczna, a górą okrągła, ceglana wieża, wyraźnie stylizowana na basztę obronną. Kościołem opiekują się ojcowie i bracia paulini.

Data lub czas powstania

1642 r. (XVII w.)

Kościół zbudowano w latach 1637–1642.

Materiał budowlany

Obiekt murowany.

Historia

W XV i XVI w. w Częstochowie znajdowały się dwie kaplice św. Barbary. W 1643 r. jedna z nich opisywana była jako „stojąca pod Jasną Górą”. Miejsce to związane było z obrazem Matki Boskiej Częstochowskiej. W 1430 r. Czarna Madonna została, po sprofanowaniu przez rabusiów, porzucona przy źródle, w którym później ją obmyto. Początkowo przy cudownym źródełku stał krzyż, obecnie znajduje się nad nim się barokowa kaplica św. Barbary z I połowy XVIII w.

Budowa kościoła pw. św. Barbary, rozpoczęta w 1637 r., zakończyła się w 1642 r. Wówczas skończyły się również prace budowlane nad klasztorem przeznaczonym na nowicjat pauliński. W 1660 r. wzniesiono nad zakrystią oratorium zakonne (kaplica św. Anny) połączone na piętrze z klasztorem krytym gankiem.

Klasztor i kościół były wielokrotnie niszczone: podczas potopu szwedzkiego, w latach 1769–1772 ze strony wojsk rosyjskich w czasie walk konfederatów barskich. W okresie wojen napoleońskich w 1807 r. kościół zamieniony został na szpital, w 1809 r. splądrowany przez wojska austriackie. Po kasacie zakonu paulinów w 1864 r., pozbawiony gospodarza kościół i klasztor ulegał coraz większej dewastacji.  

W 1891 r. została erygowana parafia pw. śś. Barbary i Andrzeja poprzez wydzielenie jej z parafii św. Zygmunta.

Niedawno zakończono gruntowną renowację i remont kościoła pw. św. Barbary, którego stan wymagał kompleksowych prac remontowych. Zakres prac obejmował m.in.: wymianę spoin wątku ceglanego, uzupełnienie ubytków w części ceglanej elewacji, oczyszczenie mechaniczne cegieł, częściową wymianę tynków zewnętrznych, naprawę profili ciągnionych gzymsów i opasek, uzupełnienie obróbek blacharskich z blachy miedzianej oraz malowanie i ślusarkę okienną. W trakcie prac renowacyjnych zamontowany został krzyż drewniany po konserwacji.

Projekt renowacji kościoła był współfinansowany ze środków Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego na lata 2007–2013.

Forma ochrony prawnej

Kościół jest wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. 269/60 (R/85/47) z 07.03.1960 r., 1177/70 z 29.12.1970 r. oraz 5/78 z 13.02.1978 r. Wraz z klasztorem, będącym obecnie plebanią, wpisanym do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. 274/60 (R/84/47) z 11.03.1960 r. 1178/70 z 29.12.1970 r. oraz 6/78 z 13.02.1978 r. i kaplicą pw. św. Barbary wpisaną do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. 270/60 z 07.03.1960 r. oraz 7/78 z 13/02/1978, tworzy zespół klasztorny paulinów oznaczony w wojewódzkim rejestrze zabytków pod nr II.

Położenie obiektu

Kościół znajduje się w sercu miasta, na Wzgórzu Jasnogórskim.

Dostępność

Kościół jest ogólnodostępny. Najlepiej jest go zwiedzać w godzinach porannych lub popołudniowych, przed lub po odprawianą tutaj codziennie mszą św. oraz w niedziele i święta.

Galeria

Dokumenty