Wycieczka - Planer
Liczba elementów:
Długość trasy:
Mury obronne w Będzinie
XIV-wieczne mury obronne wyznaczały niegdyś owalny kształt niewielkiego miasteczka, którego urbanistyczny układ średniowieczny jest czytelny do dziś. Do dnia dzisiejszego zachował się ich niewielki fragment z dwiema częściowo zrekonstruowanymi basztami.
Opis
Mury miejskie z XIV w. obrazują kształt granic Będzina, dzięki czemu przybliżają historię miasta. Powierzchnia miasta otoczona murami wynosiła ok. 7 ha, a długość linii obwarowań ok. 1000 m. Średnica miasta wewnątrz murów wynosiła 350 na 250 m.
Mury wzniesiono z kamienia łamanego (margli, piaskowca, wapienia oraz sporadycznie zlepieńców) na zaprawie wapiennej. Były one połączone z murami obwodowymi zbudowanego wcześniej zamku królewskiego. Zbudowano również dwie bramy: Sławkowską (Krakowską) i Bytomską (Wrocławską), z których gościniec prowadził właśnie do Krakowa i Bytomia.
Grubość muru wynosiła 1,80–1,90 m. Ich obecna wysokość to ok. 8,5 m. Krenelaż zachował się w postaci szczątkowej (obecnie częściowo zrekonstruowany), jego grubość wynosi 60 cm, blanki około 2,40, a prześwity 65–70 cm. Baszty były zbudowane na planie prostokąta, o wysokości murów i były otwarte od strony miasta. Odległość między nimi wynosiła około 60 m. Jedna z zachowanych ma wymiary 7,35 (czoło) x 5,30 × 5,50. Druga zachowana baszta ma wymiary 7,95 (czoło) x 5,00 × 5,15. Na dawnych planach zachował się ślad uliczki podmurnej. Chodnik dla obrońców wynosił do 1,3 m. Nie wiadomo, ile mury w Będzinie miały baszt (badań archeologicznych nie prowadzono). Bramy się nie zachowały (w 1823 r. istniała jeszcze brama Sławkowska).
Pomimo, że nie są zachowane w całości, mury miejskie stanowią niezwykle cenne dziedzictwo przeszłości Będzina. Dzięki przeprowadzonej niedawno renowacji, rekonstrukcji i założeniu iluminacji świetlnych, stanowią niezwykłą atrakcję tego średniowiecznego miasta.
Data lub czas powstania
XIV w.
Fragment murów miejskich datuje się na lata 60. XIV w. Zostały one wzniesione na miejscu wcześniejszych umocnień drewniano-ziemnych.Materiał budowlany
Obiekt murowany – cegła, kamień.Historia
Mury miejskie w Będzinie zostały zbudowane z inicjatywy króla Kazimierza Wielkiego, o czym wspominają Janko z Czarnkowa w „Kronice Polskiej 1333–1384” oraz Jan Długosz. Uległy one częściowemu zniszczeniu w 1655 r. W 1823 r. istniała już tylko ich część południowo-wschodnia i wschodnia. W latach 1952–1956 dokonano niewielkiej rekonstrukcji części murów, a w szczególności jednej z baszt. W 2010 r. w ramach projektu współfinansowanego ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego „Zachowanie dziedzictwa kulturowego i osiągnięć kulturalnych Zagłębia” wyremontowano część murów oraz założono ich oświetlenie w rejonie ulic Modrzejowskiej i Zawale.
Podczas prac remontowych ekipa archeologiczna badając fragment ukrytego pod ziemią muru natknęła się na szczątki ludzkie – dwie czaszki oraz żebra i części kręgów. Archeolodzy stawiają trzy hipotezy jeżeli chodzi o ich pochodzenie. Jedną z najbardziej prawdopodobnych hipotez jest to, że szczątki należały do dawnych, żydowskich mieszkańców Będzina, co wynika z faktu położenia w niedalekiej odległości cmentarza żydowskiego założonego prawdopodobnie już w XV w. Druga hipoteza mówi, że być może są to szczątki z okresu II wojny światowej. Najmniej prawdopodobna hipoteza zakłada, że są to kości z okresu średniowiecza.
Forma ochrony prawnej
Mury obronne w Będzinie wpisane są do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. 453/56 z 02/11/1956 oraz 2/60 z 23/02/1960. Granice ochrony obejmują cały pas murów wzdłuż ulic: Zaułek, Zawale, Dzierżyńskiego, łącznie z basztą obronną i częściowo ulicy Podzamcze.
Również miasto w ramach historycznego założenia wpisano do rejestru zabytków pod nr rej. 438/53 z 14/03/1953 oraz 810/67 z 18/02/1969. Granice ochrony wytyczają ulice: Góra Zamkowa i przyległy park (północ), Boczna i Modrzejowska (wschód), Zawale (Południe), Zawale i Podzamcze (zachód).
Położenie obiektu
Zachowane mury obronne znajdują się w centrum miasta, na i w pobliżu Góry Zamkowej, wzdłuż ulic Zaułek, Zawale, Dzierżyńskiego, łącznie z basztą obronną i częściowo ulicy Podzamcze.
Dostępność
Mury obronne są dostępne dla zwiedzających bez ograniczeń.
