Ruiny Zamku w Siewierzu

Zamek biskupów krakowskich książąt siewierskich pochodzi z XIV w. Jego śladami są pozostałości konstrukcji drewniano-kamiennych odkryte podczas prac archeologicznych. Ruiny siewierskiego zamku wznoszą się w bagnistej dawnej dolinie Czarnej Przemszy.

Opis

Zamek w Siewierzu powstał w I poł. XIV w. na sztucznie usypanej platformie jako budowla drewniana. Dopiero w I poł. XV w. powstały jego pierwsze murowane części. Zamek byt wielokrotnie przebudowywany przez biskupów krakowskich Piotra Tomickiego, Franciszka Konarskiego i po potopie szwedzkim przez Andrzeja Trzebickiego. W ostatnim okresie użytkowania przypadającym na XVIII w. była to budowla czteroskrzydłowa, zgrupowana dookoła zbliżonego do czworokąta dziedzińca. Styl zamku specjaliści określają jako renesansowy z fragmentami gotyckimi.

Najlepiej zachowanymi częściami zamku są beluard oraz wieża zwana szlachecką. Beluard zbudowany z kamienia łamanego na planie prostokąta o półkolistym zamknięciu, bronił dostępu do bramy znajdującej się w przyziemiu wieży. Wieża zbudowana została z cegły, kamienia łamanego i bloków kamiennych, pokryta była do poł. XIX w. wysokim dwuczęściowym barokowym hełmem. W latach 70. ubiegłego stulecia przeprowadzono remont beluardu i piwnic oraz wzniesiono mur od strony południowej.

Dzięki wszystkim prowadzonym pracom konserwatorskim i restauracyjnym zamek stanowi obecnie tzw. trwałą ruinę z zachowanym pełnym obwodem murów, wieżą bramną i zrekonstruowanym barbakanem.

Data lub czas powstania

XIV w.

Początki siewierskiego zamku sięgają XIII w., kiedy tutejsi kasztelanowie wznieśli drewniano-ziemną siedzibę obronną. Na jej miejscu w początkach XIV w. książęta bytomscy wybudowali gotycki, murowany zamek.

Materiał budowlany

Obiekt murowany – cegła, kamień.

Historia

Siewierz powstał prawdopodobnie w XI w. Należał do ziem krakowskich przed latami 70. XII w., co potwierdzają źródła pisane. W XIII w. osadą władali już książęta opolscy. Zamek był jedną z głównych siedzib książąt bytomskich, następnie cieszyńskich, a przez krótki okres czasu siedzibą książąt świdnicko-jaworskich. W 1443 r. książę cieszyński Wacław I sprzedał miasto wraz z zamkiem biskupowi krakowskiemu Zbigniewowi Oleśnickiemu. Odtąd warownia stała się siedzibą władz administracyjnych prawie niezależnego Księstwa Siewierskiego, którego książętami, na mocy osobnej elekcji, byli każdorazowo biskupi krakowscy. To właśnie oni przyczynili się do rozbudowy i obwarowania zamku. W XVII w. warownia zaczęła podupadać, a najazd Szwedów tylko przyspieszył ten proces. Po potopie szwedzkim zamek został odbudowany, jednak szybko zaczął ponownie chylić się ku upadkowi, co potwierdzają inwentarze z lat 1732, 1746, 1758 i 1788. Ostatecznie został opuszczony przez ostatniego rezydenta – biskupa Feliksa Pawła Turskiego – w 1800 r. Od całkowitej zagłady zamek uratowały prace zabezpieczające z lat 50., 70. i 90. XX w.

W latach 70. XX w. przeprowadzono remont basterii i piwnic oraz wzniesiono mur od strony południowej, przeprowadzono również badania archeologiczne i architektoniczne. Nowy okres w ratowaniu ruin zamku rozpoczął się w 1997 r., kiedy to powołano Fundację „Zamek Siewierski” im. Księstwa Siewierskiego, a rok później przystąpiono do pierwszych prac zabezpieczających. Na początku 2008 r. zakończyły się prace konserwatorsko-budowlane w wieży bramnej. Oddano również do użytku platformę widokową, która umożliwia podziwianie panoramy Siewierza i okolic i cieszy się coraz większym zainteresowaniem zwiedzających. Staraniem władz Gminy Siewierz zrekonstruowano most zwodzony, stanowiący obecnie ogromną atrakcję zamku. Przygotowywane są również założenia projektu zagospodarowania terenów przy zamku na cele rekreacyjne, turystyczne i sportowe. Planowane są także kolejne prace konserwatorskie, restauratorskie i roboty budowlane.

Ciekawostki

Zamek można zwiedzać wirtualnie dzięki filmowi i wirtualnemu przewodnikowi, które udostępnione są na płytach CD i stronie internetowej miasta – www.siewierz.pl

Forma ochrony prawnej

Ruiny zamku wpisane są do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. 333/51 z 10.09.1951 r.i 777/67 z 17.06.1967 r.

Położenie obiektu

Ruiny zamku znajdują się niedaleko siewierskiego rynku, we wschodniej części miasta. Przylegają do nich zielone tereny rekreacyjne.

Dostępność

W okresie letnim (od kwietnia do października) ruiny zamku wraz z wejściem na wieżę widokową udostępnione są nieodpłatnie do zwiedzania. Organizacją zwiedzania zajmuje się Izba Tradycji i Kultury Dawnej w Siewierzu (ul. Kościuszki 5, 42-470 Siewierz, tel. (32) 674 24 61, kom. 782 480 977, e-mail: tradycja.siewierz@op.pl).

Źródła, informacje w Internecie

www.siewierz.pl

www.kultura-siewierz.com

www.odkryj.pl

Inne

Na terenie zamku odbywają się koncerty, innowacyjne imprezy masowe, happeningi historyczne, występy lokalnych artystów, przedstawienia teatralne oraz inne imprezy.

Podczas happeningów historycznych można zobaczyć walki rycerskie, przebrać się w stroje średniowieczne i nauczyć staropolskiego tańca.

Zwiedzający mają do dyspozycji przewodników, mogą podziwiać komnaty, piwnice, spichlerze, zobaczyć działający most zwodzony.