Wycieczka - Planer
Liczba elementów:
Długość trasy:
Kościół pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny w Gliwicach
Drewniany kościółek obrządku rzymskokatolickiego został zbudowany w Zębowicach koło Olesna w 1493 r. Pierwotnie był renesansowy, ale przebudowa z XVII i XVIII w. nadała mu styl barokowy. Świątynia znajduje się na śląskim Szlaku Architektury Drewnianej.
Opis
Określana mianem „Perełki Gliwickich Kościołów” świątynia jest kościołem parafialnym rzymskokatolickiej parafii pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny, położonej w diecezji gliwickiej.
Kościół jest zrębowy, jednonawowy, z węższym prezbiterium. Z XV w. zachowały się do dzisiaj najstarsze fragmenty polichromii i figura Ecce Homo.
W czasie przebudowy w XVII-XVIII w., kiedy to nadano mu cechy barokowe, przeprowadzone zostało również wewnętrzne odeskowanie świątyni. Wówczas także kościół wzbogacił się o piękną polichromię:
-
ambonę i ołtarze: główny i boczne, poświęcone św. Brygidzie oraz św. Annie;
-
wieżę, która została dobudowana w 1777 r. przez mistrza ciesielskiego Wojciecha Kokota.
Data lub czas powstania
XV w.
Kościół został zbudowany w XV w. Swój obecny kształt zawdzięcza jednak przebudowom dokonanym w XVII i XVIII w. Do Gliwic został przeniesiony w 1925 r.Materiał budowlany
Kościół drewniany.Historia
Obecny kościół parafialny pw. Wniebowzięcia NMP został zbudowany w Zębowicach koło Olesna w 1447 lub 1493 r., a jego opiekunami byli zawsze właściciele pobliskiego majątku ziemskiego.
Swój obecny kształt kościół zawdzięcza pracom prowadzonym w XVII i XVIII w. W tym czasie został odeskowany, pomalowano jego wnętrze oraz wzbogacono go w liczne rzeźby i obrazy. Z tego okresu pochodzą również ambona i ołtarze – główny i boczne poświęcone św. Brygidzie oraz św. Annie.
Niewiele wiadomo o wykonawcach, którzy pracowali przy budowie kościoła. Pierwszym znanym twórcą architektury drewnianej świątyni był mistrz ciesielski Wojciech Kokot, który w 1777 r. dobudował do kościoła wieżę. Pierwotnie wieża stała osobno.
W czasie III powstania śląskiego zabytek został przestrzelony pociskiem artyleryjskim, który wszedł od strony prezbiterium blisko ołtarza głównego, przebił balustradę chóru i organy, a następnie utkwił w belce poprzecznej. Niewypał znaleziono podczas prac rozbiórkowych.
Po wybudowaniu z Zrębicach w 1911 r. nowego, murowanego kościoła, w latach 20. XX w. w lokalnej prasie ukazało się ogłoszenie: „ładny, drewniany kościół do wzięcia”. Wówczas drewniana świątynia została zakupiona przez władze Gliwic i w 1925 r. przeniesiona do miasta na niedawno powstały cmentarz centralny, uważany wówczas za jeden z piękniejszych w Europie. Pracami rekonstrukcyjnymi kierował Robert Josefek pod nadzorem architekta miejskiego Schabika. Przeniesienia polichromii ścian i stropu dokonał Karol Platzek. Do użytku kościół został oddany 30 października 1926 r.
Budowla służyła jako pomocnicza kaplica pogrzebowa i miejsce modlitwy. Jednakże, zapomniana przez konserwatorów, ulegała powolnej dewastacji i pod koniec lat 70. XX w. kościół został zamknięty dla obrzędów liturgicznych.
Od 1960 r. władze parafii Wszystkich Świętych, na terenie której znajdował się kościół, starały się o jego remont. Dopiero jednak po 1989 r., kiedy kościółek popadł już w zupełną ruinę, nowe władze samorządowe Gliwic podjęły decyzję o ratowaniu zabytku. W 1992 r. kościół został całkowicie rozebrany, a poszczególne jego elementy poddano konserwacji. Z powodu braku odpowiednich funduszy, dopiero w 1997 r. rozpoczęto prace związane z przeniesieniem kościoła na teren nieczynnego już cmentarza starokozielskiego, który od poł. XIX w. pełnił funkcję wielowyznaniowego cmentarza komunalnego. Tam kościołek został ostatecznie zrekonstruowany. Prace budowlane, projektowe i konserwatorskie wykonywało wiele firm: Altom z Wadowic, Art.-Reno z Zabrza, Robirex z Gliwic, Pracownie Konserwacji Zabytków z Pszczyny i Sosnowca oraz Pracownia Akant z Gliwic. Staraniem gminy i diecezji prace zakończono w 2000 r.
W uroczystość Wniebowzięcia NMP biskup gliwicki ks. Jan Wieczorek dokonał 15 sierpnia 2000 r. konsekracji zrekonstruowanego kościoła, który odtąd pełnił funkcję kościoła rektorskiego. Z dniem erygowania nowej parafii, czyli 1 lipca 2004 r. został podniesiony do rangi kościoła parafialnego.
Forma ochrony prawnej
Zespół kościoła pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny jest wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. 322/60 z 07.03.1960 r.
Położenie obiektu
Kościół znajduje się na dawnym cmentarzu starokozielskim przy ulicy Kozielskiej.
Dostępność
Kościół jest ogólnodostępny. Najlepiej jest go zwiedzać w godzinach porannych lub popołudniowych, przed lub po odprawianą tutaj codziennie mszą św. oraz w niedziele i święta.
