Wycieczka - Planer
Liczba elementów:
Długość trasy:
Zamek Piastowski w Gliwicach
Pełniący dziś funkcję oddziału Muzeum w Gliwicach Zamek Piastowski był pierwotnie częścią linii średniowiecznych obwarowań miasta. Został wzniesiony w XIV w., ale przebudowy z XVII i XIX w. spowodowały, iż zatracił cechy rezydencjonalne i obronne.
Opis
W zamku znajduje się stała wystawa Muzeum w Gliwicach zatytułowana „Gliwice miasto wielu kultur. Historia Gliwic i pradzieje Ziemi Gliwickiej”. Jej zwiedzanie to swoistego rodzaju wycieczka w przeszłość miasta, aż do czasów prehistorycznych.
Nowoczesna wystawa znajduje się w obiekcie o średniowiecznym rodowodzie, co dodaje jej dużej atrakcyjności. Przedstawia historię Gliwic w podziale na dwa okresy historyczne, z których pierwszym są „Pradzieje”. Archeologiczny wątek wystawy ukazuje przełomowe momenty w pradziejach regionu gliwickiego. Znajdują się tutaj m.in. zabytki pochodzące z cmentarzyska kultury łużyckiej w Świbiu. Ekspozycja pozwala prześledzić zarówno zmiany kulturowe i cywilizacyjne, jak również środowiskowe i klimatyczne.
Kolejna część wystawy „Od średniowiecza po czasy nowożytne” prezentuje historię miasta, od jego początków aż po XVIII i XIX w. i czasy wielkiej rewolucji przemysłowej. Porusza zagadnienie przynależności państwowej miasta na przestrzeni całej jego historii, mówi o różnych aspektach życia miasta i informuje o najważniejszych wydarzeniach w jego historii. Ukazuje wielokulturowość miasta, wskazując na różnorodność narodową i religijną jego mieszkańców, zarówno przed, jak i po 1945 r. Na szczególną uwagę zasługują prezentowane w tej części ekspozycji unikatowe archiwalne fotografie ukazujące miasto, dokumentujące obiekty przemysłowe, rejestrujące życie ludzi w regionie gliwickim od poł. XIX w. Na wystawie zobaczyć można także tradycyjną śląską kuchnię i izbę, a także kolekcję ludowych strojów.
Data lub czas powstania
XIV w.
Zamek został wzniesiony w XIV w., przebudowany w XVI w. Obecny kształt otrzymał po renowacji dokonanej w latach 50. XX w.Materiał budowlany
Obiekt murowany – cegła, kamień.Historia
Zamek Piastowski to gotycka budowla, sięgająca początkami XIV w., którą łączyć należy z powstaniem w Gliwicach murów obronnych. Miał wówczas formę dwóch połączonych ze sobą – ścianą kurtynową i drewnianą galerią – baszt.
Obecny kształt obiekt zyskał w wyniku przebudowy w XVI w., dokonanej przez ówczesnego dzierżawcę miasta Fryderyka Cetrycza, od którego wziął zresztą swoją nazwę używaną do 1945 r. (dwór Cetrycza). Pomiędzy basztami powstał wtedy dwukondygnacyjny budynek z cegły, z pięcioma osiami okien. Adaptowano parter i piętro baszty zachodniej, a jednospadowy dach przylegał do muru obronnego. Budynek nie był podpiwniczony.
W II poł. XVIII w. obniżono miejskie mury obronne do ok. 7 m, co pozwoliło na wprowadzenie dalszych zmian w konstrukcji zamku. Całkowicie zmieniono basztę zachodnią. Obniżono ją i powiększono wzdłuż osi północ-południe na planie prostokąta. Powstałe w ten sposób skrzydło przekryto dwuspadowym dachem. Dzięki obniżeniu muru obronnego możliwe było przekrycie dwuspadowym dachem także murowanego łącznika między basztami. Bogate wykończenie oraz spora liczba dużych okien świadczy o tym, że w tym czasie obiekt pełnił funkcję rezydencji mieszkalnej.
W połowie XIX w. w miejsce rozebranej średniowiecznej baszty wzniesiono wzorowane na zachodnim nowe wschodnie skrzydło obiektu, gdzie obecnie znajduje się główne wejście.
Przez stulecia obiekt spełniał różne funkcje. Mieścił się w nim arsenał, więzienia, pełnił również funkcję folwarku.
Po 1945 r. zmieniono nazwę Dworu Cetrycza na „zameczek”, a w 1983 r. na „Zamek Piastowski”.
W latach 1956–1959 budowlę wraz z otoczeniem poddano gruntownej renowacji, w wyniku której podkreślono jej średniowieczne cechy i zaadaptowano do pełnienia funkcji muzealnych, dzięki czemu od 1960 r. obiekt jest oddziałem Muzeum w Gliwicach. Kolejna renowacja w latach 1984–1988 była okazją do stworzenia nowej stałej ekspozycji oraz przeprowadzenia badań architektonicznych i archeologicznych.
W latach 2005–2008 zrealizowany został projekt rewitalizacji Zamku Piastowskiego i utworzenia w nim Centrum Informacji i Edukacji Regionalnej z udziałem środków Unii Europejskiej i budżetu państwa w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego (ZPORR). Przygotowana została także nowa wystawa stała „Gliwice miasto wielu kultur. Historia Gliwic i pradzieje Ziemi Gliwickiej”. Zamek Piastowski ponownie udostępniono zwiedzającym 21 września 2008 r.
Ciekawostki
Na terenie zamku odbywa się wiele wystaw oraz różnego rodzaju imprez kulturalnych.
Na przedpolu Zamku Piastowskiego organizowany jest w ramach Gliwickich Dni Dziedzictwa Kulturowego „Jarmark Księcia Siemowita” – rycerskie potyczki, salwa artyleryjska z bombardy, przemarsz orszaku dworzan przez miasto, pokazy musztry paradnej i bojowej, warsztaty tańca średniowiecznego, specjały kuchni staropolskiej, kramy tradycyjnych rzemieślników, to tylko niektóre z wielu średniowiecznych atrakcji tej imprezy.
Forma ochrony prawnej
Zamek, tzw. dwór Cetryczów, jest wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. 568/58 z 05.05.1958 r. oraz 320/60 z 07.03.1960 r.
Położenie obiektu
Zamek jest położony w centrum Gliwic, przy ulicy Pod Murami.
Dostępność
Zamek Piastowski można zwiedzać we wtorki i czwartki w godz. od 11:00 do 18:00, środy i piątki w godz. od 9:00 do 15:00, w soboty i niedziele w godz. od 10:00 do 15:00. W poniedziałki muzeum jest nieczynne.
