Wycieczka - Planer
Liczba elementów:
Długość trasy:
Muzeum „Górnośląski Park Etnograficzny w Chorzowie”
W znajdującym się w obrębie chorzowskiego Parku Śląskiego skansenie zgromadzono zabytkowe drewniane obiekty architektury wiejskiej i małomiasteczkowej z 5 podregionów Górnego Śląska i Zagłębia Dąbrowskiego. Park leży na Szlaku Architektury Drewnianej.
Opis
Górnośląski Park Etnograficzny to nic innego jak muzeum „in situ”, zabytkowa przestrzeń, na której znajdują się przykłady tradycyjnego, drewnianego budownictwa wiejskiego charakterystycznego dla pięciu podregionów Górnego Śląska (beskidzkiego, podgórskiego, pszczyńsko-rybnickiego, przemysłowego i lublinieckiego) i Zagłębia Dąbrowskiego. Taki a nie inny charakter skansenu uwarunkowały nie historyczne granice Górnego Śląska, a granice administracyjne województwa katowickiego z lat 70. XX w., kiedy park powstawał. Budynki z poszczególnych zagród pochodzą z różnych miejscowości danego podregionu. Zestawione są one zgodnie z miejscową tradycją i wiedzą o danym układzie.
Na 22 ha Górnośląskiego Parku Etnograficznego znajdują się łącznie 74 zabytkowe obiekty. Można tutaj podziwiać zarówno chaty mieszkalne, jak i obiekty sakralne czy rzemieślnicze, przenosząc się jednocześnie w czasie i przestrzeni do XIX w., jako że większość zgromadzonych w skansenie obiektów pochodzi właśnie z poł. XIX w. Na terenie muzeum odtworzono zagrody odzwierciedlające obraz tradycyjnego budownictwa na pojedynczych, kompletnych przykładach. Budynki wchodzące w skład zagród zestawione są zgodnie z miejscową tradycją i wiedzą o dawnym układzie. Oprócz zagród znajdują się tu: obiekty wolnostojące, takie jak: kapliczki przydrożne, spichlerze, garbarnia, wiatrak, areszt sołecki i karczma. Odrębny zespół tworzą spichlerze dworskie. Obiektem scalającym poszczególne części ekspozycji jest kościółek pw. Józefa Robotnika, położony w centralnym miejscu skansenu. Górnośląski Park Etnograficzny stanowi więc wierną kopię plenerów charakterystycznych niegdyś dla poszczególnych podregionów.
Poza prezentacją architektury ludowej, GPE to także miejsce żyjące swoim życiem, dzięki organizowanym tutaj wystawom i imprezom, m.in. odbywających się od 1997 r. w skansenowych spichlerzach wystawom stałym „Tradycyjne rzemiosło ludowe – ginące zwody” i „Kto dobrze orze mo chlyb w komorze”, wydarzeniom plenerowym takim, jak: Przegląd Zespołów Folklorystycznych „WICI”, „Dzień Miodu”, „Dożynki”, „Wakacje w skansenie” czy Jarmark Produktów Tradycyjnych.
Na koniec warto dodać, iż na terenie skansenu znajduje się regionalna „Karczma u Brożka”, która powinna również stanowić obowiązkowy punkt jego zwiedzania.
Wirtualny spacer w 3D
Chorzów – Górnoląski Park Etnograficzny
Skansen znajdujący się na terenie Parku Śląskiego. Park etnograficzny posiada blisko 70 zabytkowych drewnianych obiektów architektury wiejskiej i małomiasteczkowej. Obszar skansenu wynosi 22 ha.
Data lub czas powstania
XX w.
Górnośląski Park Etnograficzny został otwarty dla zwiedzających w maju 1975 r.Materiał budowlany
Obiekty drewniane.Historia
Idea budowy śląskiego skansenu zrodziła już w okresie międzywojennym. W 1936 r. przeniesiono z Syryni do parku Kościuszki w Katowicach drewniany kościółek pw św. Michała Archanioła z 1510 r. oraz XVII-wieczny spichlerz z Gołkowic. Jednak wybuch II wojny światowej uniemożliwił dokończenie planu stworzenia skansenu, która odrodziła w 1952 r. na Walnym Zjeździe Polskiego Towarzystwa Ludoznawczego w Katowicach.
W 1962 r. grupa naukowców wyruszyła na teren województwa w poszukiwaniu odpowiednich obiektów. Ich wyprawy były owocne – przywieziono ponad 600 opisów wybranych budynków, ich stanu i wyposażenia oraz informacji o tym, czy i kiedy, a także w jakim zakresie były przebudowywane. Do tej pory kolejne pokolenia etnografów korzystają z tego okazałego dorobku. W 1963 r. Krakowskie Biuro Projektowe PKZ i Miastprojektu opracowało koncepcję skansenu, którego lokalizację przewidziano w południowo-zachodniej części Wojewódzkiego Parku Kultury i Wypoczynku (dzisiaj Park Śląski). Pierwsze obiekty pojawiły się w 1964 r., a były to wiatrak z Grzawy i spichlerz z Warszowic. Jednak przewiezienie obiektów na obszar powstającego skansenu nie było jedynym trudnym zadaniem stojącym przed jego twórcami. Trzeba było bowiem w odpowiedni sposób ukształtować teren poszczególnych zagród, tak by odwzorować jego faktyczny wygląd. Prace te trwały stosunkowo długo i objęły lata 1969–1975. W maju 1975 r., po przeniesieniu 33 obiektów, udostępniono skansen zwiedzającym, zaś dalszą budowę i ekspozycję przejęła powołana wtedy dyrekcja. Należy tutaj podkreślić, iż w dniu otwarcia GPE, jedynie 4 z 33 chat były w pełni wyposażone. Reszta znajdowała się w stanie surowym. Dzięki jednak darom i zakupom zabytkowych sprzętów, skansen nabierał wyrazu. Przez prawie 30 lat udało się zdobyć ponad 4 tys. przedmiotów potrzebnych m.in. do wyposażenia chat. Do 2010 r. na terenie skansenu posadowiono w sumie 102 zabytkowe obiekty dużej i małej architektury.
Położenie obiektu
Górnośląski Park Etnograficzny znajduje się w południowo-zachodniej części Parku Śląskiego.
Dostępność
Górnośląski Park Etnograficzny jest czynny od 1 maja do 30 września od wtorku do niedzieli w godz. od 9:00 do 19:00 oraz w poniedziałki w godz. od 9:00 do 17:00.
