Zespół pałacowy w Kochcicach

Zespół pałacowy von Ballestrema został zbudowany w latach 1903–1909 w otoczeniu 16-hektarowego parku. W jego pobliżu znajdują się zabudowania folwarczne. Obecnie jest siedzibą Wojewódzkiego Ośrodka Rehabilitacji, Baleologii i Medycyny Fizykalnej.

Opis

Kochanowicka posiadłość Ludwika Karola Ballestrema jest niewątpliwie najpiękniejszym obiektem znajdującym się na terenie miasteczka. Dzisiaj, ten zabytkowy, neobarokowy pałac łączy w sobie tradycje i lokalną historię z nowoczesnością, znajduje się w nim bowiem jeden z oddziałów Wojewódzkiego Szpitala Chirurgii Urazowej w Piekarach Śląskich.

Pałac jest usytuowany w obrębie 16-hektarowego parku, za utrzymanie którego Dyrekcja mieszczącego się tutaj wcześniej Wojewódzkiego Ośrodka Rehabilitacji otrzymała w 1992 r. Złoty Medal wręczony uroczyście przez Ministra Kultury i Sztuki na Zamku Królewskim w Warszawie. W sanatorium kuracjusze mogą skorzystać z wielu różnorodnych zabiegów leczniczych, a doskonała akustyka sali reprezentacyjnej sprzyja występom artystycznym.

Data lub czas powstania

1903 r. (XX w.)

Zespół pałacowy powstał w latach 1903–1909, chociaż jego najstarsza część datowana jest na koniec XIX w.

Materiał budowlany

Obiekt murowany – cegła.

Historia

Kochcice są miejscem o bardzo bogatej przeszłości, związanej przede wszystkim z jednym z najzamożniejszych i najbardziej wpływowych śląskich rodów – Kochcickimi, którzy posiadali okoliczne dobra od XIV do XVII w. Według tradycji rodzinnej, spisanej w XVII w., wieś znajdowała się w ich posiadaniu od 1307 r. Protoplastą rodziny miał być żyjący na początku XIV w. Rejnitius. Jednym z jego następców w łańcuchu pokoleniowym był Jan, który zmarł w 1549 r. i został pochowany w Lubecku. Synem owego Jana był Jan II, który w 1567 r. przejął w zastaw miasto Lubliniec wraz z okolicznymi dobrami, a w 1587 r. wykupił zastawione terytorium na własność. Wówczas to powstało stanowe państwo lublinieckie. Kres potędze rodu położyła wojna 30-letnia (1618–1648), w której Kochciccy opowiedzieli się po stronie zbuntowanych przeciwko Habsburgom protestanckich stanów czeskich. Bunt skończył się klęską, co dla Kochcickich oznaczało konfiskatę dóbr.

Kochciccy to jednak pierwsi, ale nie jedyni znani właściciele miejscowości. Drugim była bowiem od końca XIX w. słynna rodzina magnatów przemysłowych Ballestremów, twórców m.in. zabytkowego osiedla robotniczego w Zabrzu, uważanego dzisiaj za jedną z najbardziej niezwykłych kolonii patronackich w Europie. Kochanowice stanowiły jedynie maleńką część ich majątku, którego wartość szacowano w 1908 r. na 18 mln marek. Osobistą własnością Ballestremów były liczne dobra ziemskie na Górnym i Dolnym Śląsku, obejmujące łącznie 6 tys. ha. Ich podstawą był majorat rudzko-biskupicko-pławniowicki. Twórcą potęgi majątkowej rodziny był hrabia Karol Franciszek von Ballestrem (1750–1822), syn pochodzącego z Sabaudii Jana Baptysty Ballestrero di Castellengo, który w 1742 r. przeszedł na służbę pruską. Ostatni z głównej linii Ballestremów na Śląsku – Mikołaj (1900–1945), zginął w lutym 1945 r. podczas amerykańskiego nalotu na Drezno. Spokrewniony z nim hrabia Ludwik Karol von Ballestrem był natomiast ostatnim przedstawicielem tej rodziny rezydującym w Kochcicach. Miał tutaj ok. 3 300 ha gruntów, w tym 530 ha użytków rolnych, 2 600 ha lasów i 15 ha parku.

Wzniesiony na początku XX w. kochcicki pałac znajdował się w posiadaniu rodziny aż do 1945 r., kiedy został, podobnie jak większość majątków ziemskich, poddany nacjonalizacji, w wyniku której jego właścicielem stał się Skarb Państwa i służył jako ośrodek kolonijny, a później szkolenia kadr rolniczych. Od 1963 r. mieścił się w nim Wojewódzki Ośrodek Rehabilitacji. Obecnie pałac stanowi jeden z oddziałów Samodzielnego Publicznego Wojewódzkiego Szpitala Chirurgii Urazowej im. dr Janusza Daaba w Piekarach Śląskich i funkcjonuje jako Oddział XI Rehabilitacji, Balneologii i Medycyny Fizykalnej.

Forma ochrony prawnej

Zespół pałacowy i folwarczny Ballestremów wpisany jest do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. A/499/91 z 28.03.1991 r. W jego skład wchodzą: pałac, park – nr rej. R/158 z 12.03.1940 r. oraz folwark: dawny dwór (obecnie budynek gospodarczy), wozownia, rządcówka, czworaki, stajnia, obora, „dom wdów”, gorzelnia, spichrz i cielętnik.

Położenie obiektu

Zespół pałacowy znajduje się przy ulicy Zamkowej.

Dostępność

Zespół pałacowy, z uwagi na pełnione funkcje, nie jest udostępniony do zwiedzania.

Źródła, informacje w Internecie

www.gci.kochanowice.pl