Wycieczka - Planer
Liczba elementów:
Długość trasy:
Zamek w Rybniku
XII-wieczny zamek został wzniesiony jako rezydencja prywatnych właścicieli miasta. Obecną późnobarokowo-klasycystyczną formę uzyskał w czasie przebudowy w XVIII w. W 1842 r. obiekt stał się siedzibą Sądu Grodzkiego. Obecnie mieści się w nim Sąd Rejonowy.
Opis
Budynek, zwany powszechnie zamkiem, powstał pod koniec XVIII w., ale w jego murach zachowały się relikty pochodzącej z czasów średniowiecza warowni. Czas jej powstania szacowany jest na wiek XIII, aczkolwiek niektórzy twierdzą, iż obronna budowla istniała tutaj już w XII w. Niewykluczone, że wówczas stanowił on fragment południowej linii obronnej wczesnopiastowskiego państwa polskiego. Była to zapewne budowla drewniana otoczona ziemnym wałem. Na początku XIII w. przez pewien czas pełniła ona rolę siedziby klasztoru norbertanek przeniesionych potem do Czarnowąsów koło Opola.
Obecnie jest to budowla murowana otynkowana zwrócona elewacją frontową na wschód. Założona na planie podkowy składa się z dwupiętrowego budynku z dwoma prostopadłymi piętrowymi skrzydłami. Obecnie mieści się tutaj Sąd Rejonowy.
Data lub czas powstania
XVIII w.
Zamek został wzniesiony w XVIII w., ale jego historia sięga czasów średniowiecza, kiedy to istniała tutaj warowna twierdza.Materiał budowlany
Obiekt murowany.Historia
Dzieje zamku związane są bezpośrednio z dziejami Rybnika. W okresie rozbicia dzielnicowego miasto znalazło się w granicach księstwa opolskiego, a następnie raciborskiego. W tym czasie zamek składał się z kamienno-ceglanego domu wzniesionego na planie prostokąta o wymiarach 9,4 x 22,8 m wzmocnionego w narożach. Nadal otaczały go ziemne wały, a dodatkowym walorem obronnym były rozlane wokół stawy.
Zamek nie miał charakteru rezydencji, był bowiem typową budowlą obronną ze stałą załogą zbrojną. W XIV w. nastąpiła jego rozbudowa. Budynek został powiększony w kierunku wschodnim o 3 m. W następnej kolejności całe założenie otoczono kamiennym murem. We wschodniej kurtynie umieszczono wjazd wzmocniony czworoboczną wieżą bramną.
W XV w., po tym jak Rybnik i Pszczyna stały się na krótko terytorium samodzielnego księstwa, rybnicki zamek stanowił siedzibę księcia Wacława.
Po utracie Rybnika przez Wacława w 1473 r. miasto stało się tzw. państwem zastawnym. Zamek został siedzibą urzędników sprawujących rządy w imieniu właściciela. Ponieważ z reguły mieszkali oni z dala od Rybnika, budowla była pozbawiona należytej opieki, przez co stary gotycki zamek zaczął popadać w ruinę. W XVII w. właścicielem miasta został Jan Bernard Prażma. Około 1650 r. rozpoczął on wyburzanie starego zamczyska i w to miejsce zaczął wznosić rezydencję pałacową. W 1652 r. ukończona została nowa kaplica zamkowa. Po śmierci Prażmy kolejni właściciele Oppersdorfowie kontynuowali rozpoczęte prace. Wystawiony przez nich nowy zamek był to dwupiętrowy masywny budynek kryty gontem, węższy po bokach od dzisiejszego budynku sądu. Z tyłu posiadał więżę rozebraną około 1758 r.
Zasługą kolejnych właścicieli Rybnika – Węgierskich było wzniesienie w latach 1776–1778 dwóch bocznych skrzydeł przylegających bezpośrednio do głównego gmachu.
W 1788 r. rybnickie państwo stanowe od rodziny Węgierskich wykupił król pruski Fryderyk Wilhelm II. Zamek został przeznaczony na przytułek dla inwalidów wojennych. Rozebrany został główny budynek, a na fundamentach starego gotyckiego zamku wzniesiono nowy gmach. Jego boki wystawały poza boczne skrzydła na teren byłej fosy. Nowy „dom inwalidów” połączono wówczas z wzniesionymi przez Węgierskich barokowymi skrzydłami schodkowymi przejściami. Pracami adaptacyjnymi kierował Fryderyk Ilngner. Dokonana przez niego w 1789 r. przebudowa zamku nadała mu dzisiejszy wygląd.
Forma ochrony prawnej
Rybnicki zamek, w którym obecnie mieści się siedziba Sądu Rejonowego, jest wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. 368/52 z 20.08.1952 r. oraz 545/66 z 05.02.1966 r.
Położenie obiektu
Rybnicki Zamek znajduje się w centrum miasta na terenie Śródmieścia przy placu Kopernika.
Dostępność
Rybnicki zamek, z uwagi na pełnione funkcje, nie jest udostępniony do zwiedzania. Gmach jednak można zobaczyć również wewnątrz, odwiedzając Sąd Rejonowy w Rybniku.
