Wycieczka - Planer
Liczba elementów:
Długość trasy:
Dworek szlachecki Goethego w Tarnowskich Górach
XVIII-wieczny dworek wzniesiono jako rezydencję szlachecką. Jego nazwa upamiętnia pobyt Johanna Wolfganga Goethego w 1790 r. Obecnie w obiekcie mieści się organizująca koncerty muzyki kameralnej restauracja „Kałamarz” oraz oddział PTTK Tarnowskie Góry.
Opis
Dwór pochodzi z XVIII w. i został rozbudowany w kolejnym wieku. Niegdyś pełnił funkcję szlacheckiej rezydencji. Wyróżnia się gontowym dachem naczółkowym. Obiekt posiada belkowany strop oraz klepkowe drzwi. Nazwa dworku upamiętnia pobyt w budynku J.W. Goethego w 1790 r. Warto dodać, iż w 1821 r. przebywał tu również Julian Ursyn Niemcewicz.
W czterech pomieszczeniach mieszczącej się tutaj obecnie restauracji „Kałamarz” znajduje się mnóstwo pamiątek i historycznych eksponatów wywodzących się z tradycji śląskiej oraz austro-węgierskiej, w tym m.in. zabytkowe kufle, stare krzesła, stoły, zdjęcia i obrazy. Wnętrza restauracji goszczą wystawy zdjęć i wernisaże prac plastycznych, odbywają się tutaj również koncerty znakomitych muzyków, artystów polskich scen. Rozbrzmiewają tutaj dźwięki zespołów grających muzykę klasyczną, jazz, blues, muzykę irlandzką czy folkową.
Data lub czas powstania
XVIII w.
Dworek powstał w XVIII w.Materiał budowlany
Obiekt murowany – cegła.Historia
Historia szlacheckiego dworku związana jest przede wszystkim z postacią Johanna Wolfganga Goethego, któremu zawdzięcza on również swoją nazwę. Największy niemiecki poeta przybył do Tarnowskich Gór 4 września 1790 r. jako tajny radca w świcie księcia sasko-weimarskiego Karola Augusta, w dwa lata po uruchomieniu maszyny parowej, sprowadzonej do miasta z inicjatywy hrabiego Fryderyka Wilhelma von Redena z Cardiff. Urządzenie było o tyle ważne, iż w 1788 r. rozpoczęło ono pracę jako pierwsza maszyna ogniowa na kontynencie europejskim poza Anglią.
Goethe fascynował się techniką i nauką przyrodniczą, przede wszystkim kopalniami i stosowanymi wówczas nowoczesnymi urządzeniami. Jego podróż do Tarnowskich Gór została opisana w wydanej w 1898 r. książeczce Adalberta Hoffmanna „Goethe we Wrocławiu i na Górnym Śląsku”. Pobyt wielkiego niemieckiego poety w mieście trwał dwa dni. W tym czasie Goethe naszkicował plan maszyny parowej oraz napisał wiersz (już w karecie wiozącej go do Krakowa) – „Z dala od ludzi wykształconych, na końcu świata, kto wam pomaga skarby odkrywać i je szczęśliwie do światła podnosić? Tylko rozum i uczciwość, tylko te dwa klucze prowadzą do każdego skarbu, który ziemia kryje”. Posłaniec dyrektora Urzędu Górniczego we Wrocławiu – Wilhelma Redena – wkleił ów wiersz lub też przepisał go na stronie 12 pamiątkowej księgi kopalni Fryderyk. Wiersz ten znany jest przede wszystkim nie z uwagi na jego wartość literacką, ale z powodu krytyki, z jaką się spotkał. Zwierzchnik urzędnik urzędu górnictwa z Tarnowskich Gór – de Geselius – poczuł się tak obrażony przez fragment o „złym wykształceniu mieszczan”, że sam również napisał o tym wiersz, w którym zarzucił Goethemu zarozumiałość.
Drugim zacnym gościem dworku Goethego był Julian Ursyn Niemcewicz, który w Tarnowskich Górach poszukiwał głównie śladów polszczyzny, choć interesowały go też – podobnie jak Goethego – maszyny parowe i wydobywanie oraz przetapianie rud srebra i ołowiu. Swój pobyt w mieście opisał we wspomnieniach zatytułowanych „Podróż do Wielkopolski i Śląska w roku 1821...” opublikowanych w Poznaniu w 1872 r. Podczas wizyty odwiedził m.in. kościół pw. św. Piotra i Pawła, w którym uczestniczył w polskim nabożeństwie, kopalnię „Fryderyk” oraz hutę srebra i ołowiu w Strzybnicy. Jego przewodnikiem był August Boscamp Lasopolski, tarnogórski inspektor górnictwa i hutnictwa. Po opuszczeniu Tarnowskich Gór, Niemcewicz udał się do Gliwic, a następnie przez Opole, do Wielkopolski.
Forma ochrony prawnej
Dworek Goethego jest wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. 624/66 z 28.05.1966 r.
Położenie obiektu
Dworek Goethego mieści się przy ulicy Górniczej.
Dostępność
Z uwagi na pełnione funkcje Dworek Goethego jest dostępny. Znajdująca się w nim restauracja-kawiarnia „Kałamarz” jest czynna od poniedziałku do czwartku w godz. 10:00–23:00, w piątki i soboty w godz. 10:00–24:00 i w niedziele w godz. 11:30–23:00.
