Dwór Starostów Lipnickich w Bielsku-Białej – Klasztor św. Hildegardy Zgromadzenia Córek Bożej Miłości

Dwór Lipnicki (zwany także zamkiem bialskim) to późnoklasycystyczny pałac wzniesiony w 1596 r. jako dwór starostów lipnickich. Jego obecny kształt w całości pochodzi z I poł. XIX w., kiedy był własnością Albrechta Habsburga.

Opis

XVI-wieczny pałac został przebudowany w 1869 r. według projektu Emanuela Rosta. Budynek został wówczas podwyższony o jedno piętro. Od strony południowej dobudowano także kaplicę św. Hildegardy. Dwór jest obecnie budynkiem na planie prostokąta z czterospadowym dachem, a środek fasady zaakcentowany jest portalem i dekoracją okien.

Od 1885 r. należy do Zgromadzenia Córek Bożej Miłości, pełniąc funkcję klasztoru oraz prowadzonego przez nie domu dla upośledzonych dzieci i kobiet. Pałac otacza zabytkowy park, wraz z którym tworzy zespół pałacowo-parkowy.

Data lub czas powstania

1596 r. (XVI w.)

Obiekt został wzniesiony w XVI w., obecny wygląd zawdzięcza jednak przebudowie z II poł. XIX w.

Materiał budowlany

Obiekt murowany – cegła.

Historia

W 1596 r. starosta Piotr Komorowski wybudował w miejscu tzw. dolnego folwarku lipnickiego niewielki zamek, który był nie tylko rezydencją starostów, ale pełnił także funkcje obronne. Miał bowiem chronić granicy między Rzeczypospolitą a monarchią Habsburgów na Białej, a także mieszkańców przed beskidzkimi zbójnikami.

W I poł. XIX w. zamek stał się własnością arcyksięcia Albrechta Habsburga, właściciela dóbr w Żywcu i przedostatniego księcia cieszyńskiego. Zlecił on przebudowę Dworu Lipnickiego w stylu późnoklasycystycznym, w wyniku której całkowicie zatarty został pierwotny kształt budynku (stał się typowym pałacem), a także utworzył wokół niego rozległy park.

W 1885 r. Habsburg najpierw wydzierżawił, a następnie podarował pałac Zgromadzeniu Córek Bożej Miłości, założonemu w 1868 r. w Wiedniu. W ten sposób powstała pierwsza placówka tego zakonu na ziemiach polskich. Zgromadzenie Córek Bożej Miłości założyła Franciszka Lechner. Założycielka postanowiła nadać założonemu przez siebie zgromadzeniu charakter międzynarodowy. W 1897 r. córki Bożej Miłości uzyskały zatwierdzenie przez Stolicę Apostolską. W XIX w. nie było ustawowo zorganizowanej opieki społecznej. Wiele kobiet i dziewcząt przybywało ze wsi do miast w poszukiwaniu pracy. Często stawały się ofiarami wyzysku. Franciszka Lachner wraz z siostrami starała się im pomóc. Zajmowała się nie tylko pośrednictwem pracy, udzielaniem schronienia i pomocy, ale dbała też o wykształcenie dziewcząt. W dużych miastach zakładała domy schronienia i kształcenia początkowego i zawodowego służących. Te zadania w zmienionych okolicznościach zgromadzenie realizuje do dziś. Obecnie Córki Bożej Miłości pracują: w Austrii, Albanii, Anglii, Ameryce Północnej, Boliwii, Bośni i Hercegowinie, Brazylii, Czechach, Chorwacji, Niemczech, Polsce, Słowacji, Kosowie, Ugandzie, Ekwadorze, Szwajcarii, Włoszech i na Węgrzech. Siostry niosą pomoc wszystkim potrzebującym, niezależnie od pochodzenia społecznego, wyznania czy narodowości.

W 1869 r. nastąpiła przebudowa pałacu według projektu Emanuela Rosta. W tym roku również na dobudowanym wówczas piętrze powstał zakład naukowo-wychowawczy dla dziewcząt, który w 1906 r. przekształcono w gimnazjum z seminarium nauczycielskim. W 1909 r. w obrębie zespołu pałacowo-parkowego, od strony dzisiejszej ulicy Broniewskiego, powstał trzypiętrowy gmach, mieszczący szkołę prowadzoną przez zakon. Po II wojnie światowej mieściło się w nim III LO im. A. Asnyka. W 2001 r. zostało reaktywowane Gimnazjum Zgromadzenia Córek Bożej Miłości, a rok później liceum. Obie szkoły przejęły budynek przy ulicy Broniewskiego.

Forma ochrony prawnej

Dwór Starostów Lipnickich (tzw. zamek, obecnie klasztor zgromadzenia Córek Bożej Miłości) jest wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. A-481/87 z 07/02/1987. Do rejestru wpisany jest również ogród.

Położenie obiektu

Dwór położony jest w centrum Bielska-Białej, w dzielnicy Biała Krakowska, przy ulicy Żywieckiej.

Dostępność

Z uwagi na pełnione funkcje, obiekt nie jest udostępniony do zwiedzania. Można go podziwiać z zewnątrz.

Źródła, informacje w Internecie

Program funkcjonalno-użytkowy wykonania i montażu miniatur – etap III (kat. 6) projektu „Od Komorowskich do Habsburgów” – utworzenie historycznego parku tematycznego w ramach projektu kluczowego pn. „Rozwój infrastruktury turystycznej subregionu południowego” RPO WSL na lata 2007–2013”

www.cbm-fdc.opoka.org.pl