Wycieczka - Planer

Punkty
Właściwości
Uczestnicy

Właściciel:

Nazwa:

Data rozpoczęcia:
Data zakończenia:

Aktywności:

Opis:

Cechy:

Dodaj nowego uczestnika

Liczba elementów:

Długość trasy:

Dane podstawowe

Galeria

Izba Regionalna „Stara chałupa” w Milówce

„Stara chałupa” jest niezwykle cennym zabytkiem drewnianego budownictwa w Milówce, datowanym na 1739 r., należącym do najstarszych obiektów budownictwa ludowego na tym terenie. Ekspozycja obejmuje meble, drewniane naczynia i stare narzędzia gospodarcze.

Opis

„Stara Chata” to miejsce niezwykłe. Każdy, kto tutaj zawita, przeniesie się w XIX-wieczny świat tutejszych górali. Praktycznie nic się tutaj od tamtego czasu nie zmieniło, co więcej, większość zgromadzonych tutaj sprzętów i mebli była użytkowana do lat 70. minionego wieku. Zawarty poniżej opis nie odda charakteru tego miejsca, dlatego trzeba je odwiedzić.

Już przy wejściu witają nas kołowroty do przędzenia lnu, drewniane naczynia na wodę, wisi używany na co dzień kożuch i ubranie „od święta”. Są też trąbity (trombity) i dawny substytut telefonu komórkowego – róg, którego dźwiękami górale porozumiewali się na całkiem spore odległości. Izba obwieszona jest obrazkami. Zgodnie z góralską tradycją, im bogatsza była rodzina, tym więcej obrazów wisiało na jej ścianach. Poza tym na ich ilość wpływ miała również liczba dzieci, jako że każde z nich miało wizerunek swojego świętego. Mroczne wnętrze izby ma tylko dwa małe okienka. Dawniej nie było szyb, zastępowały je wyprawione, rozwieszone na ramach skóry cielęce. Okien nie robiono, bo przez nie uciekała ciepło, a dawne zimy były dużo mroźniejsze niż w czasach dzisiejszych. Źródłem ciepła był oczywiście piec. Jak przystało na królestwo gospodyni, stoją tu gliniane garnki, wiszą drewniane łyżki, cedzaki, są foremki do domowej roboty masła i inne kuchenne sprzęty. Komin od pieca nie wychodził wcale ponad dach, lecz kończył się... na strychu. Dlatego też urządzono tam wędzarnię, z której jeszcze do 1939 r. korzystała połowa mieszkańców Milówki. Z kolei piwnica pełniła rolę „lodówki”. Namiastką wanny była drewniana beczka, którą można zobaczyć w przylegającej do sieni komorze. Jest też stół z intarsjowanym, czyli wykładanym innym gatunkiem drewna, blatem. Używany był on tylko w czasie większych świąt. Miejsce za stołem stanowiło najbardziej honorowe miejsce w całej izbie. Na co dzień do siedzenia przy jedzeniu używano ław i niskich stołeczków, które również można dzisiaj zobaczyć.

Do sieni chałupy wchodzi się przez ozdobne kołkowane i szalowane drzwi o archaicznej konstrukcji. Część gospodarczą sieni symbolizuje tu gliniane klepisko i rolnicze narzędzia rozwieszone na ścianach. Na przedłużeniu sieni po kamiennych stopniach wchodzi się do komory, zaś schodami wiodącymi w dół do półokrągło sklepionej piwnicy. Oba te pomieszczenia miały charakter schowków zamykanych na zamki i kłódki przed nieproszonymi gośćmi. Do izby mieszkalnej prowadzą drzwi na ozdobnie kutych zawiasach. Po prawej stronie od wejścia do izby znajdowała się część gospodarcza. Z izby drugie drzwi prowadziły do następnego pomieszczenia zwanego „alkierzem”, który dzisiaj pełni funkcje wystawowe.

Data lub czas powstania

1736 r. (XVIII w.)

„Stara chałupa” została wybudowana w 1736 r. Jej udostępnienie do zwiedzania jako oddziału Muzeum w Żywcu miało miejsce w 1988 r.

Materiał budowlany

Obiekt drewniany.

Historia

Zabytkowy dom potocznie zwany „Starą chałupą” jest niezwykle cennym zabytkiem budownictwa drewnianego na terenie Milówki. Należy niewątpliwie do najstarszych przykładów architektury ludowej. Lokalna legenda wiąże „Starą chałupę” z pobytem króla Jana Kazimierza na Żywiecczyźnie, a także króla Jan III Sobieskiego w jego drodze na osiecz wiedeńską w 1683 r.

Prawdziwa data budowy chaty to jednak dopiero 1739 r. Została ona wyryta na środkowym tragarzu izby wraz z napisem: „RESTAVRATOR DOMI NOVI SEBASTIANUS CAPUTA JEZUS MARIA JÓZEF”. Inskrypcja ta razem z dokumentami znajdującymi się w zbiorach Muzeum w Żywcu pozwalają na odtworzenie historii „Starej chałupy” aż do czasów współczesnych. I tak, uwieczniony w inskrypcji Sebastian Caputa, urzędnik folwarczny z Węgierskiej Górki, zakupił od Bartłomieja, syna Piotra Gorela w 1760 r. całe gospodarstwo wraz z zabudowaniami i inwentarzem. Syn Sebastiana Caputy, Jan, będąc bezdzietnym przyjął na wychowanie, a następnie usynowił swego siostrzeńca Marcina Kąkola, któremu przekazał całe swoje gospodarstwo.

W momencie przejmowania gospodarstwa ojciec Marcina Kąkola pełnił urząd wójta w Milówce. Od tej pory, aż do początku lat 70. XX w. „Stara chałupa” pozostawała we władaniu rodziny Kąkolów.

W latach 80. obiekt poddano gruntownej renowacji z uwzględnieniem szczegółowych badań terenowych, po czym został on udostępniony do zwiedzania w 1988 r. Do 1992 r. stanowił oddział Muzeum w Żywcu, a obecnie jest własnością Gminnego Ośrodka Kultury w Milówce.

Forma ochrony prawnej

Chałupa nr 77, w której mieści się Izba Regionalna „Stara chałupa”, jest wpisana do wojewódzkiego rejestru zabytków pod nr rej. A-394/81 z 02.04.1981 r.

Położenie obiektu

„Stara chałupa” znajduje się przy blisko centrum, przy ulicy Piastowskiej.

Dostępność

Zwiedzanie „Starej chałupy” jest możliwe w godz. od 9:00 do 14:00, lepiej jednak wcześniej skontaktować się w tej sprawie z Gminnym Ośrodkiem Kultury w Milówce.