Zespół pałacowy we Wrocławiu, obecnie Centrum Kultury „Zamek” we Wrocławiu-Leśnicy

W XV wieku w Leśnicy przekształcono dwór książęcy na murowany zamek. W XVIII wieku zamek przekształcono na barokową rezydencję. Dziś w zamku mieści się Centrum Kultury „Zamek”.

Opis

Dziś jest to trzykondygnacyjna budowla w stylu barokowym, kryta mansardowym dachem, składająca się z dwóch skrzydeł. Wzniesiono ją na planie czworoboku z półokrągłymi wieżyczkami, o stożkowym dachu rozmieszczonymi w narożach. Elewacja dzielona jest równomiernymi plastrami.

Od strony północnej założenie otoczone jest parkiem z XIX w., projektu Józefa Piotra Lenné. Park jest rekonstruowany po zniszczeniach z okresu powojennego.

Do dzisiejszych czasów w murach obiektu istnieją pozostałości po znajdującym się tu niegdyś, pierwotnym, gotyckim założeniu, jak również resztki muru z bastejami. O cechach obronności pierwotnego założenia świadcz również zachowana, choć nie wypełniona wodą fosa.

Centrum umożliwia wynajęcie pomieszczeń wraz ze sprzętem (nagłośnienie, oprawa świetlna, aranżacja), jak również organizację imprez.

Na terenie obiektu organizowany jest Jarmark Renesansowy w ramach Festiwalu Tańca Dawnego „Pawana”, Jarmark Jadwiżański – podczas którego zobaczyć można walki rycerskie, turnieje, jarmark oraz pokazy, warsztaty i spektakle. Odbywają się tu również festiwale fantastyki jak i inne, turnieje tańca, koncerty, noce muzeów, wernisaże i inne wydarzenia kulturalne.

Skorzystać można również z sekcji stałych, jakimi są zajęcia umuzykalniające, wokalne, nauka gry na instrumentach oraz wiele innych.

Data lub czas powstania

XV w.

Materiał budowlany

Obiekt murowany – cegła.

Historia

Na terenach dzisiejszego obiektu powstał już najprawdopodobniej około 1132 r. pierwszy zamek, który stanowił siedzibę książęcą. W 1335 r., po śmierci ostatniego potomka dynastii Piastów wrocławskich dobra trafiły we władanie Korony Czeskiej.

Mieszczanie wrocławscy byli zaś właścicielami Leśnicy od 1339 r., kiedy to król Czech Jan Luksemburski sprzedał Leśnicę wraz z zamkiem mieszczaninowi Gysko de Reste. W wieku XIV majątek trafił w ręce patrycjuszowskich rodów wrocławskich. Najpierw należał do braci von Sitten, od 1348 r. do Petera Riegera, później przejął go Otto von der Neisse, natomiast Nikolaus Klettendorf posiadał go w latach 1377–1399.

Od 1412 r. Leśnica była własnością Michael'a Banke, który w 1420 r. otrzymał zgodę na wybudowanie, w miejscu pierwotnej zabudowy nowego zamku. Nie jest znany fakt czy jego zamiary zostały realizowane gdyż już w 1428 r. husyckie wojska zniszczyły Leśnicę. Ponownego zniszczenia, tym razem samego zamku dokonali w 1459 r. mieszczanie wrocławscy, z obawy, że zostanie przejęty przez husyckiego króla. Zamek należał do rodziny von Hörnig w latach 1494–1641, to za ich czasów – w 1610 r. – wybudowano nowe, charakteryzujące się przepychem założenie.

Podczas wojny trzydziestoletniej, w 1633 r. niedawno powstała budowla została zniszczona. W 1651 r. – po wojnie – zakupił ją starosta śląski Horatius von Forno, do którego rodziny zamek należał do 1733 r., pomijając krótki okres na początku XVIII w. Po 1733 r. zakupił go zakon Krzyżacki, który przebudował go na rozbudowaną budowlę w stylu barokowym. Połączono wówczas skrzydło południowe z północnym i w takiej postaci zamek przetrwał po dziś dzień.

W 1742 r., po zajęciu Śląska przez Prusy zamek został sprzedany baronowi Ferdinandowi von Mudrach, później od 1761 r. przeszedł w ręce rodziny von Maltzan i pozostał w nich do 1836 r. Od 1837 r., kiedy to została utworzona ordynacja z dóbr Leśnicy, Mokrego i Ratynia zarządzała nią rodzina von Wylich und Lottum do 1945 r.

Podczas II wojny światowej pałac nie uległ zniszczeniu, a w 1958 r. zamek został zabezpieczony. Przeprowadzone w latach 1959–1963 prace remontowe pozwoliły na zaadaptowanie budynku do celów kulturalnych. W 1962 r. został wpisany do rejestru zabytków. Na tym nie zakończył się proces zmian, w 1974 r. zaadaptowano piwnice i kazamaty, a w 1995 r. zmieniono i odremontowano elewację.

Po tych zabiegach zamek stał się siedzibą dla Centrum Kultury „Zamek”.

Ciekawostki

Wdług legendy zamkiem władali źli i gwałtowni hrabiowie – jeden z nich zabił pod wpływem gniewu jednego ze służących, czego skutkiem była ciągle pokazująca się krew w komnacie, w której się to wydarzyło. Również syn gwałtownego hrabiego doprowadził do śmierci jednej z mieszkanek okolic. Po śmierci zaczął pokazywać się na zamku, dręcząc poddanych, po pewnym czasie przeniósł się w pobliskie góry, dręcząc dalej poddanych i przejezdnych. Również dotkniecie jego zamkowego portretu powodowało dziwne zdarzenia i hałasy, do momentu aż nowy właściciel zamku nie kazał usunąć obrazu. Czy pozostały po duchu jakieś ślady nie wiadomo.

Forma ochrony prawnej

Wpisy w wojewódzkim rejestrze zabytków:

• Zespół pałacowy we Wrocławiu, obecnie Centrum Kultury „Zamek” we Wrocławiu-Leśnicy – Pałac, nr rej.: 73 z 1962-02-06
• Zespół pałacowy we Wrocławiu, obecnie Centrum Kultury „Zamek” we Wrocławiu-Leśnicy – Park, nr rej.: ZV/4 z 1958-01-29
• Zespół pałacowy we Wrocławiu, obecnie Centrum Kultury „Zamek” we Wrocławiu-Leśnicy – Park, nr rej.: 193 z 1962-02-15

Położenie obiektu

Obiekt znajduje się na obrzeżach Wrocławia, w Leśnicy, nad Bystrzycą.

Dostępność

Wejście do budynku jest ograniczone ze względu na funkcje jakie pełni.