Góra Grodzisko Pańskie koło Smolenia i Strzegowej

Na wierzchołku Góry Grodzisko w pobliżu Smolenia znajdują się bardzo ciekawe relikty rozbudowanego, wieloczłonowego grodu obronnego z wałami. Składał się on z kilku majdanów, które posiadały naturalne zabezpieczenia w postaci skał.

Opis

Wygląd

Na wierzchołku Góry Grodzisko Pańskie znajdują się relikty rozbudowanego wieloczłonowego grodu obronnego z wałami zamykającymi szereg majdanów przyległych do grzebienia skalnego na szczycie wzgórza.

Badania archeologiczne ujawniły złożony charakter osadnictwa ludzkiego na szczycie wzgórza.

Szczyt góry ma formę wydłużonego grzbietu, zwieńczonego potężnym grzebieniem skalnym. Składające się na grzebień ściany skalne i złomy dzielą powierzchnię szczytu na szereg wyodrębnionych majdanów. Istniejące w skałach naturalne przejścia umożliwiają bezpośrednią komunikację pomiędzy poszczególnymi majdanami. Ufortyfikowanie szczytu wzgórza polegało na zamknięciu obwodu obronnego wokół poszczególnych majdanów z pomocą wałów kamienno-ziemnych i fos, a także suchego muru.

Na majdanach zgrupowała się zabudowa mieszkalna i gospodarcza.

Do dziś zachowały się zarysy wałów i fos.

Wykopaliska

Na podstawie znalezisk ustalono, że mieszkańcy grodu zajmowali się rogownictwem, kowalstwem, metalurgią i szeregiem innych przydomowych rzemiosł.

W trakcie badań odsłonięto fragmenty pieców, palenisk i drewnianej zabudowy, usytuowanej między ścianami skalnymi lub przylegającej do skały.

Znaleziono strzemię, wędzidło i duże szczypce kowalskie oraz wiele przedmiotów codziennego użytku jak: noże, sierpy, klucze, okucie pochwy miecza, ostrogi, groty strzał i bełtów.

Niezwykle interesujące stało się odkrycie dokonane w jaskini położonej na obszarze grodziska. Otóż w tejże jaskini funkcjonowała pracownia fałszerza miedzianych solidów Jana Kazimierza. Podczas badań pozyskano kilka gotowych egzemplarzy solidów koronnych, kilkanaście krążków menniczych oraz ścinki blachy.

Data lub czas powstania

Góra Grodzisko Pańskie zamieszkiwana była przez człowieka od późnego paleolitu po średniowiecze.

Materiał budowlany

Grodzisko umocnione wałami ziemnymi, skałami, niekiedy drewnem. Wewnątrz majdanu ślady chat.

Historia

Najstarszymi znaleziskami były wyroby późnopaleolitycznych myśliwych, którzy koczowali tu w trakcie wypraw łowieckich. Prawdopodobnie zamieszkiwali oni niewielkie schronisko skalne znajdujące się na szczycie albo też przestrzeń w monumentalnej bramie skalnej położonej w środkowej części grzbietu.

W okresie neolitu zawędrowała tutaj wyspecjalizowana grupa producentów wyrobów z krzemienia, pozostawiając po sobie bryły tego surowca jak i półwyroby. Swoją obecność zaznaczyła też ludność kultury przeworskiej w okresie III−IV w. n.e.

Największe przekształcenia tego miejsca dokonały zmiany poczynione w związku z budową rozległego Grodna na przełomie XIII i XIV w.

Grodzisko na Górze Grodzisko Pańskie stanowiło najsilniejsze ogniwo istniejącego w okresie II poł. XIII do I poł. XIV w. silnego systemu obronnego od Smolenia po Strzegową, w skład którego wchodził gród w Smoleniu, strażnica na Biśniku i silne grodzisko na górze Grodzisko Pańskie. Budowany był również czwarty punkt oporu na Skałach Zegarowych jednak nigdy nie został ukończony. Przypuszczalnie ten zwarty system umocnień odegrał ważną rolę podczas walk o tron krakowski między Władysławem Łokietkiem a Wacławem czeskim.

Na podstawie przeprowadzonych badań archeologicznych stwierdzone zostało, że gród został zniszczony wskutek gwałtownego pożaru, po którym już nigdy nie został odbudowany.

Forma ochrony prawnej

Obiekt wpisany do rejestru zabytków pod numerem A/1275/81 z dnia 17.12.1981.

Położenie obiektu

Należy kierować się trasą Katowice - Zawiercie - Pilica - Smoleń. Można też dojechać pociągiem do Zawiercia, a stamtąd do Ośrodka Edukacyjno-Naukowego w Smoleniu busem relacji Zawiercie - Wolbrom.

Dostępność

Wstęp na Górę Grodzisko Pańskie jest bezpłatny.