Wiatrak w Kocilewie

Wiatrak typu koźlak, według lokalnej tradycji był tu od dawna, wybudowany w 1922 r. na miejscu spalonego w roku 1918. Jego moc przerobowa wynosiła 1,2 tony przemiału na dobę. Czynny do 1960 r. Obecnie całkowicie zrekonstruowany.

Opis

Dach obiektu pokryto gontem i oszalowano. Odtworzono wnętrze budowli wraz ze wszystkimi urządzeniami: przenośnikami, koszami zasypowymi, windami, czyszczarkami itd. Trzon wiatraka, tzw. sztomber, czyli pionowy słup dębowy, będący podstawą konstrukcji oraz podtrzymujący go kozioł, od którego pochodzi nazwa wiatraka typu „koźlak" są oryginalne. Wstawiono nowy wał wraz z kołem palecznym i jego hamulcem. Zamontowano skrzydła o powierzchni ponad 50 m² i średnicy zataczanego koła ok. 17 metrów.

Data lub czas powstania

XX w.

1914–1918 r. (wg danych z rejestru zabytków), na miejscu wcześniejszego wiatraka z połowy XIX wieku.

Materiał budowlany

Wiatrak drewniany.

Historia

W 1911 r. Roman Kowalski otrzymuje w wieczysto-czynszową dzierżawę osadę młynarską w Kocilewie po przepisaniu mu jej przez ojca Marcina, który odziedziczył go po swoim ojcu Felicjanie. 3 lata później powstaje wiatrak. W tym czasie majątek w Ożarowie, do którego należał Kocilew był własnością niemieckiej rodziny Meske,  której Kowalscy musieli opłacać dzierżawę. Kuniberd Meske chciał przejąć osadę w Kocilewie. Jednakże Kowalscy, wspierani przez decyzje władz polskich o zakazie licytacji osady w pasie przygranicznym potrafili utrzymać wiatrak w swoich rękach, który działał nawet podczas okupacji niemieckiej.

Po zakończeniu II wojny światowej wiatrak prowadził Henryk Kowalski, syn Romana. Jednakże w roku 1960 zapada decyzja Prezydium Wojewódzkiej Rady Narodowej w Łodzi o zakazie przemiału zboża, najprawdopodobniej ze względu na prywatny charakter działalności Kowalskich, będący w sprzeczności z oficjalną linią polityki władz. Henryk Kowalski był ostatnim młynarzem w Ożarowie, a zamknięty wiatrak pełnił tylko funkcje magazynowe. Budowla z czasem popadła w ruinę. W 1996 r. z inicjatywy Muzeum w Ożarowie oraz Towarzystwa Przyjaciół Muzeum Wnętrz Dworskich w Ożarowie rozpoczęto kampanię na rzecz odbudowy wiatraka. Budowlę najpierw rozebrano poczym postawiono na nowo, zachowując tylko niektóre elementy pierwotnej konstrukcji. Rekonstrukcję obiektu zakończono w 2006 r.

Ciekawostki

Wiatrak będący ruiną został nieodpłatnie przekazany przez Witolda Kowalskiego, z zastrzeżeniem iż nie może być przeniesiony w inne miejsce oraz po rekonstrukcji ma być udostępniony do zwiedzania i spełniać funkcje dydaktyczne. Czyn ten umożliwił rekonstrukcję obiektu, której koordynatorem było Towarzystwo Przyjaciół Muzeum Wnętrz Dworskich w Ożarowie.

Forma ochrony prawnej

Wpisy w wojewódzkim rejestrze zabytków:

• Wiatrak w Kocilewie, nr rej.: 337 z 1986-10-06

Położenie obiektu

Ulokowany na wzniesieniu, na wschód od Ożarowa, doskonale widoczny z dalszej odległości. Otoczony drewnianym płotem. Obok wiatraka znajduje się drewniana szopa. Miejsce jest odsłonięte, bez zadrzewień. Prowadzi do niego droga szutrowa o utwardzonej nawierzchni.

W centrum Ożarowa, przy remizie Ochotniczej Straży Pożarnej przystanek PKS, oddalony o ok. 1,2 km od obiektu, oferujący 12 połączeń dziennie do Wielunia, 6 do Praszki, 2 do Komornik oraz 2 do Wierzbia.

Dostępność

Obiekt udostępniany do zwiedzania w dni powszednie po wcześniejszej rezerwacji pod nr tel. (43) 841 17 24 (Muzeum Wnętrz Dworskich w Ożarowie).

Źródła, informacje w Internecie

• Mokras-Grabowska J., Rzeńca P., Województwo Łódzkie, przewodnik turystyczny, Regionalna Organizacja Turystyczna woj. łódzkiego, Łódź 2007;
• www.miasteria.pl/miejsce/Wiatrak-w-Kocilewie.html;
• www.mwdozarow.ovh.org/wiatrak/wiatrak.html.

Właściciel, zarządzający

Muzeum Wnętrz Dworskich w Ożarowie

Oddział Muzeum Ziemi Wieluńskiej

98–345 Mokrsko