Archeologia na Ziemi Wieluńskiej

Najstarsze ślady pobytu człowieka na terenie Ziemi Wieluńskiej pochodzą sprzed 12 tys. lat. Największe znaczenie dla turystów mają obiekty widoczne w terenie (kurhany, grodziska) oraz eksponaty muzealne.

Opis

Na Ziemi Wieluńskiej zachowały się ślady po kolejnych kulturach: świderskiej, tardenuaskiej, pucharów lejkowatych, grzebykowo-dołkowej, ceramiki sznurowej, trzcinieckiej, łużyckiej, pomorskiej, przeworskiej, a poczynając od V w. n.e. osadnictwa słowiańskiego. Podążając szlakami turystycznymi za miejscami wykopalisk zetkniemy się z krajobrazami oraz przyrodą, która w pełni zasługuje na uwagę. Wykopaliska archeologiczne oraz wydobywane tam skarby inspirują i rozbudzają wyobraźnię wszystkich aktywnych turystów, posiadających duch odkrywców. Militaria odkryte w wykopaliskach oraz opracowania naukowe związane z osadami, cmentarzyskami, grobami i kurhanami stały się bezcenne podczas wykonywania rekonstrukcji uzbrojenia dla Drużyny Wojów Szlaku Bursztynowego .

 

Przykład krajobrazu, który mogą oglądać na Ziemi Wieluńskiej tropiciele wykopalisk archeologicznych

Grodziska, osady, groby oraz kurhany

Spośród bardzo dużej ilości znalezisk związanych z różnymi epokami i kulturami, największe znaczenie dla turystów mają te obiekty, które są widoczne w przestrzeni. Należą do nich z pewnością grodziska, osady, groby oraz kurhany, ponieważ intrygują oraz wzbudzają refleksje i emocje.

Na Ziemi Wieluńskiej zachowało się szereg kurhanów pochodzących z różnych okresów: w Okalewie (kultura trzciniecka) uznawane za jedne z najcenniejszych stanowisk tego okresu w Polsce, Strugach (kultura trzciniecka), Przywozie  – tzw. kurhany książęce należące prawdopodobnie do naczelników plemiennych (kultura przeworska), Krzętlach (osadnictwo słowiańskie, kurhany z VII w.).

Przywóz. Kurhan

Lesisko. Kurhany

Grodziska w powiecie można obejrzeć w Konopnicy i Stawie (stożkowate), a także w Widoradzu (pierścieniowate). Wszystkie związane są z osadnictwem słowiańskim w okresie piastowskim. 

 

Widok z grodziska na wysokim brzegu Warty w Konopnicy

Skarby

Informacje o skarbach zawsze rozpalały wyobraźnię. Na Ziemi Wieluńskiej odkryto wiele ciekawych znalezisk, z których część z pewnością zasługuje na miano skarb.

 

Skarby Szlaku Bursztynowego znaleziono w województwie łódzkim na terenach około 60 miejscowości, w których znajdują się stanowiska archeologiczne, świadczące o wpływach rzymskich (m.in. Przywóz, Walków-Kurnica, Strobin, Niechmirów, Siemiechów, Łęg Piekarski, Witaszewice, Gledzianówek) i wysokim rozwoju osadnictwa we wczesnym średniowieczu (Konopnica, Tum). Większość z nich położona jest w powiecie wieluńskim. W międzyrzeczu Prosny i Warty odkryto zabytki wykonane z bursztynu, datowane na wczesną epokę brązu (1500–1200 lat p.n.e.).

 

Skarb w Rudzie odkryto w 1948 r. w podwórzu majątku, w trakcie wykopywania dołu na ziemniaki natrafiono na gliniany garnek wypełniony srebrnymi siekańcami o wadze 7 kg pochdzącymi z XI w. Skarb umieszczony jest w Muzeum Ziemi Wieluńskiej w Wieluniu.

Skarb narzędzi rolniczych z Toporowa odkryto  w roku 1959 . W jamie znaleziono 3 żelazne radlice (jedna była reperowana) i 2 żelazne kroje. Narzędzia wiąże się z osadą, która funkcjonowała od poł. IV do I poł. V w. n.e. Osadę odkryli  w roku 1959 harcerze z Łodzi przebywający na obozie w lesie nieopodal Toporowa. Znalezione ułamki naczń dostarczyli oni do Muzeum Archeologicznego i Etnograficznego w Łodzi.

Skarb narzędzi rolniczych z Walkowa-Kurnicy znaleziono w 1999 r. Składa się z 7 sierpów, półkoska i kroju do radła. Wymienione przedmioty były starannie ułożone (pierwotnie zapewne w coś owinięte) i w pośpiechu płytko ukryte tuż pod próchnicą. Dzisiaj już wiemy, że osada została spalona, a jej mieszkańcy nie wrócili do swych domostw. Osada funkcjonowała od końca III do przełomu VI-VII lub do początków VII w. n.e.

Skarb brązów ze Stronina odkryto w 1982 r. w pobliżu reliktów wału obronnego i w odległości około 50 m na zachód od drogi Strobin-Konopnica tuż przy gospodarskich zabudowaniach na terenie dawnego osiedla obronnego kultury łużyckiej. Początki osiedla obronnego sięgają końcowej fazy epoki brązu, tj. IX-VIII w. p.n.e. i podobnie datowane jest znalezisko brązów, które obejmuje 163 przedmioty, w tym: naszyjniki, bransolety, pierścionki, zawieszki, liczne guziki i sierpy. Całe znalezisko trafiło do zbiorów muzeum w Łodzi.

Skarby i obiekty wydobyte z wyżej wymienionych, a także innych wykopalisk można oglądać na wystawie dotyczącej archeologii w Muzeum Ziemi Wieluńskiej w Wieluniu.

 

Źródło: opracowanie własne na podstawie B. Abramek, Nadwarciański Szlak Bursztynowy (maszynopis), Leśniak-Kordzińska, M. Pabich Koncepcja funkcjonalno przestrzennej Europejskich Szlaków Kulturowych  – synteza, Łódź 2008 r., z wykorzystaniem zasobów Powiatowego Ośrodka Dokumentacji Geodezyjnej i Kartograficznej w Wieluniu.

Jeżeli chcesz wiedzieć więcej zajrzyj do literatury:

• H. Wiklak, Pradzieje Ziemi Wieluńskiej, Muzeum Ziemi Wieluńskiej, Wieluń 1967.
• B. Abramek, Pradzieje Ziemi Wieluńskiej, Muzeum Ziemi Wieluńskiej, Wieluń 1973.