Wycieczka - Planer

Punkty
Właściwości
Uczestnicy

Właściciel:

Nazwa:

Data rozpoczęcia:
Data zakończenia:

Aktywności:

Opis:

Cechy:

Dodaj nowego uczestnika

Liczba elementów:

Długość trasy:

Dane podstawowe

Galeria

Artykuły

Legenda o powstaniu Kruszyny

Zespół pałacowy w Kruszynie

Siedziba rodowa Denhoffów została wybudowana w XVII w. i przebudowana przez Lubomirskich w XVIII w. Pałac i park zaprojektował włoski architekt Poncini. Znajduje się tutaj okazała oranżeria i prawdopodobnie pierwszy w Polsce prywatny budynek teatralny.

Opis

Niezwykłe miejsce, siedziba zacnych rodów Denhoffów, niezwykle zasłużonych dla rozwoju Kruszyny oraz Lubomirskich, piękny obiekt pod względem architektonicznym – niewątpliwie kolejna śląska perełka, czekająca na przywrócenie jej dawnej świetności.

Pałac o cechach północnowłoskiego renesansu i manieryzmu jest piętrowy, o planie zbliżonym do kwadratu z niewielkim wewnętrznym dziedzińcem. Na wszystkich jego narożach mieszczą się ryzality, od strony parku ukształtowane w rodzaj wież. Między dachem a oknami pierwszego piętra widoczne są strzelnice kluczowe. W niektórych obramieniach okiennych umieszczono herby Denhoffów. Na osi wjazdowej alei znajduje się wejście główne zbudowane na kształt loggi o trzech arkadach. Nad nim wmurowana jest marmurowa tablica fundacyjna z 1630 r.

Wewnątrz budynku do najciekawszych pomieszczeń należy zaliczyć m.in. główną sień z dwoma filarami oraz znajdującą się w północno-wschodnim narożniku salę jadalną, w których zachowały się kolebkowe sklepienia ozdobione późnorenesansową dekoracja stiukową.

Po obu stronach pałacu znajdują się zabudowania gospodarcze, które na dłuższej osi pałacu zakończone są dwiema wieżami. Z drugiej strony pałacu stoi budynek administracyjny Lubomirskich z około 1867 r. wzniesiony na fundamentach istniejącego tu w XVII w. teatru Denhoffów. Budynek przylegający narożnikiem do niego pochodzi z około 1840.

W zachodniej części parku, w znacznym oddaleniu od zabudowań pałacowych, stoi dawna Pustelnia Denhoffa, czyli cztery narożne cele otoczone z zewnątrz murem z absydami.

Pozostałością po 15-hektarowym parku jest zabytkowy drzewostan.

Data lub czas powstania

XVII w.

Pierwsze zabudowania zespołu pałacowego zostały wzniesione w latach 1630–1632, ale swój obecny kształt założenie zawdzięcza wielu przeprowadzanym później przebudowom, podczas których wprowadzane były zmiany architektoniczne do budynków już stojących oraz wznoszone były nowe zabudowania.

Materiał budowlany

Obiekt murowany.

Historia

Zespół pałacowy powstał w latach 30. XVII w. jako siedziba warowna ówczesnych właścicieli Kruszyny, jakim byli wówczas Denhoffowie. Barokowy pałac wraz z otaczającym go parkiem w stylu francuskim został zaprojektowany przez włoskiego architekta Tomasza Poncini. Denhoff zbudował tu również okazałą oranżerię oraz prawdopodobnie pierwszy w Polsce prywatny budynek teatralny. O świetności tego miejsca świadczyć może fakt, że kilkakrotnie odwiedzał go król Jan Kazimierz i Władysław IV, który przebywał tu wraz z żoną Cecylią Renatą jako gość weselny Anny z Denhoffów i Bogusława Leszczyńskiego, podskarbiego wielkiego koronnego. W kruszyńskim pałacu odbyło się również w 1669 r. przyjęcie weselne króla Michała Korybuta Wiśniowieckiego i arcyksiężniczki austriackiej Eleonory Marii, która po śmierci męża w 1673 r., zanim opuściła Polskę, zamieszkała tu na stałe. W 1683 r. podczas wyprawy wiedeńskiej w specjalnie wybudowanej kaplicy odpoczywał w Kruszynie król Jan III Sobieski.

Na początku XIX w. pałac uległ ruinie, ale już w I poł. XIX w. jeden z kolejnych właścicieli wsi odbudował go oraz dobudował nowe pawilony. W 1863 r., w czasie powstania styczniowego, w budynku mieścił się szpital polowy, co przyczyniło się do dalszej jego dewastacji. Gruntowny remont i restaurację, przywracające rezydencji XVII-wieczną świetność, przeprowadził dopiero Eugeniusz Lubomirski, który stał się jego właścicielem w 1867 r.

W okresie okupacji Niemcy częściowo zdewastowali i splądrowali zespół pałacowy. Po wojnie posiadłość została znacjonalizowana i utworzono w niej Dom Dziecka, a potem Rolniczą Spółdzielnię Produkcyjną, co doprowadziło go do zupełnej dewastacji. W latach 1971–1972 udało się przeprowadzić wstępne prace zabezpieczające, a w 1985 r. konserwatorskie. W latach 90. ubiegłego wieku zespół pałacowy zakupił potomek byłych właścicieli – książę Stanisław Lubomirski, który planował przywrócić mu jego dawny wygląd i udostępnić mieszkańcom i turystom. Brak pieniędzy na remont spowodował jednak konieczność znalezienia wiarygodnego inwestora, który przywróciłby blask rezydencji. Planem ratunkowym dla kruszyńskiej rezydencji miała być oferta angielskiej Fundacji Sue Rider. Wnętrza pałacu miały pełnić rolę muzeum, luksusowego pensjonatu i centrum szpitalno-rehabilitacyjnego dla osób niepełnosprawnych. Po zmianie dyrektora fundacji i śmierci Sue Rider wszelkie plany zaniechano. Obecnym właścicielem pałacu jest małżeństwo mieszkające w USA.