Wieruszów

Wieruszów położony jest w strefie przejściowej, od pasa starych gór i wyżyn do krainy wielkich dolin, na tzw. Progu Wieruszowskim. Miejscowość jest siedzibą powiatu wieruszowskiego i gminy Wieruszów.

Opis

Historia miejscowości

Wieruszów liczący 8700 mieszkańców, znajduje się w zachodniej części województwa łódzkiego, nad rzeką Prosną, na styku Wielkopolski, Małopolski i Śląska.

Badania archeologiczne wskazują, osadnictwo istniało w tym miejscu już w V w. p.n.e. Natomiast pierwsze informacje historyczne o Wieruszowie pochodzą z 1368 r. i dotyczył on Klemensa Wierusza – właściciela Wieruszowa i Świby. Wieruszów był miastem prywatnym, założonym przez ród Wieruszów. Ród Wieruszowskich w II połowie XIV w. był najznamienitszym rodem ziemi wieluńskiej.

W XV w. miasto rozwijało się dynamicznie, posiadało np. szpital. W 1497 r. za sprawą Andrzeja Wieruszowskiego miasteczko zostało lokowane na prawie niemieckim. W połowie XVI w. właścicielem dóbr został Jan Tomicki, kasztelan gnieźnieński. Był on posłem do Paryża po wyborze Henryka Walezego, w drodze króla do Krakowa gościł go w Wieruszowie. Jan Tomicki był innowiercą i doprowadził do powstania zboru na tym terenie, jednak jego synowa po śmierci męża oddała kościół katolikom.

W Wieruszowie w marcu 1673 r. zmarł Augustyn Kordecki – obrońca Jasnej Góry.

W XVII wieku gród upadał, jego właściciele nie dbali o niego przesadnie, miasto zniszczyły pożary i klęska nieurodzaju. Równocześnie miejscowość rozwijała się jako ośrodek rzemiosła, handlu, a zwłaszcza sukiennictwa i piwowarstwa. Znajdowała się tu również komora celna przy granicy ze Śląskiem, przez którą pędzono stada bydła z Rusi na Śląsk, a z Wrocławia przewożono towary do Polski. Kolejne pożary miały miejsce w 1806 i 1878 r.

Wieruszów w specyficzny sposób dotknęły zabory, granica między zaborem pruskim, a rosyjskim przebiegała rzeką Prosną i w związku z tym miasto podzielono na dwie części – Wieruszów i Podzamcze. Podział ten utrzymał się, aż do 1953 r. W 1870 r. gród utracił prawa miejskie, które odzyskał dopiero w 1919 r.

Obie wojny wywarły bardzo negatywny wpływ na miasto. W 1919 r. zburzono zamek w Wieruszowie, nieopodal toczyły się też walki Powstania Wielkopolskiego. W 1920 r. Podzamcze weszło w skład Rzeczpospolitej. We wrześniu 1939 r. wieruszowianie dawali opór, za co po wkroczeniu do miasta Niemcy dali odwet paląc miejscowość i mordując mieszkańców. W 1945 r. w Wieruszowie mieszkało jedynie 2000 osób, czyli 37 % stanu z 1939 r. Po wojnie miasto się rozwijało, wpłynęło na to przede wszystkim powołanie powiatu w 1955 r.

Miejsca warte odwiedzenia

• Układ urbanistyczny – dzisiejszym centrum miasta jest rynek, który znajduje się w centrum tak samo jak w średniowieczu. Stanowi on relikt średniowiecznego układu urbanistycznego i jest objęty ochroną konserwatora. Tu gdzie teraz znajduje się park z pomnikiem św. Floriana, niegdyś odbywały się cotygodniowe targi.
• Klasztor Paulinów – budynek klasztorny powstał z fundacji Bernarda Wierusza i jest datowany na 1401 r. Po pożarze miasta w 1612 r. odbudowany pod koniec XVII w. jako murowany zespół klasztorny. Kościół pw. św. Ducha jest jednonawową i murowaną świątynią barokową. We wnętrzu znajduje się gotycki obraz Jezusa Pięciorańskiego, obraz Matki Boskiej Częstochowskiej namalowany na desce (jest to wierna kopia Czarnej Madonny z klasztoru na Jasnej Górze), drewniane, barokowe stalle z malowidłami świętych paulińskich oraz zespół dziewięciu pomalowanych na czarno ołtarzy z 2. poł. XVII w.
• Pozostałości zamku – w XIV w. w Wieruszowie został wybudowany zamek obronny. Na przełomie XVIII i XIX w. zamek zmienił swój charakter i został przebudowany na pałac. Od czasów I wojny światowej zaczął popadać w ruinę i obecnie można tu zobaczyć fundamenty oraz fosę.
• Cmetarz katolicki i kirkut z cennymi nagrobkami.

Przez Wieruszów przebiegają szlaki turystyczne, w tym Bursztynowy i Romański Szlak Samochodowy.

Charakterystyka zagospodarowania turystycznego

Przez Wieruszów przebiega droga krajowa nr 8, wzdłuż której ulokowały się obiekty noclegowe i gastronomiczne. W okolicy, zwłaszcza w dolinie rzeki Prosny, znaleźć można ciekawe gospodarstwa agroturystyczne, w tym wiatrak, w którym na 3 kondygnacjach zostały urządzone pokoje gościnne.

W mieście działa boisko sportowe.

Inne

Więcej informacji o miejscowości i okolicach można znaleźć na stronie:

• www.wieruszow.pl
• www.powiat-wieruszowski.pl