Zabytkowa Kopalnia Srebra i Skansen Maszyn Parowych w Tarnowskich Górach

Unikatowy zespół kopalń rud ołowiu, srebra i cynku w Tarnowskich Górach znajduje się na liście UNESCO. Zachowały się tu fragmenty podziemnych wyrobisk, chodników i sztolni działających od XV do XX w. Trasa jest atrakcją Szlaku Zabytków Techniki.

Opis

Zwiedzanie Zabytkowej Kopalni Srebra to zarówno trasa podziemna, jak i atrakcje naziemne. Licząca 1740 m trasa znajduje się na głębokości 40 m i zaczyna w podszybiu „Anioł”, z którego można wejść w labirynt chodników. Podążając chodnikiem „Staszica” turyści docierają do komory „Srebrnej”, która jest zachowana w stanie pierwotnym z odtworzonym stanowiskiem pracy gwarków. W głębi komory znajduje się unikalne małe jeziorko oraz resztki galeny. Ekspozycji komorowej towarzyszą pozostawione narzędzia oraz sterta urobionej rudy ołowiowej. Kolejna komora – „Zawałowa” – wyeksponowana jest w niezmienionym stanie, w porównaniu z okresem jej eksploatacji w XIX w. Można tutaj podziwiać olbrzymie głazy dolomitu, które skutkiem niszczącego działania sił górotworu obsunęły się ze stropu, tworząc zawał. Następną atrakcją podczas zwiedzania jest figura św. Barbary, patronki górników. Dalej trasa prowadzi poprzez starą prochownię, niski chodnik do komory „Niskiej”. Podążając do największej w tym rejonie komory – „Niskiej” – po drodze mija się źródełko z krystalicznie czystą wodą. Ostatnim przystankiem na tej trasie jest zasypany szyb „Szczęść Boże”, z zawieszonym kubłem wyciągowym. W głębi widoczne są stare wyrobiska, a poniżej wyrobisk chodnik wodny. W podszybiu szybu „Szczęść Boże” wyeksponowany jest zestaw wózków dawnego typu.

Drugą część trasy podziemnej pokonuje się łodziami, docierając do szybu zwanego „Żmiją”. Długość trasy wodnej to 270 m, a głębokość koryta chodnika wodnego ok. 80 cm.

Trzecia część trasy wiedzie od szybu „Żmija”, chodnikami komorowymi powstałymi w XVIII i XIX w., do podszybia szybu „Anioł”. Przechodząc chodnikami „Garusa” i „Obejście” dociera się do podszybia szybu „Anioł”, skąd następuje wyjazd klatką szybową na powierzchnię.

Na powierzchni do dyspozycji zwiedzających znajduje się: Muzeum Górnictwa, Skansen Maszyn Parowych (ponad 30 eksponatów), restauracja „Barbórka”, sala kinowo-konferencyjna oraz stoisko z minerałami i pamiątkami.

Dodatkowo na życzenie klienta organizowane jest spotkanie ze Skarbnikiem – legendarnym duchem kopalni oraz pokaz pracy gwarków – odbywający się w jednej z podziemnych komór i ukazujący pracę ówczesnych gwarków.

Data lub czas powstania

XVIII w.

Zrekonstruowane wyrobiska kopalni pochodzą z XVII i XIX w. Kopalnia została otwarta dla zwiedzających w 450. rocznicę nadania praw miejskich Tarnowskim Górom w 1976 r.

Historia

Historia Ziemi Tarnogórskiej jest nierozerwalnie związana z historią górnictwa, które na tych terenach sięga XII w. Już wtedy był to teren eksploatacji górniczej. Przez stulecia w twardym dolomicie wykuto tutaj ponad 20 000 szybów i szybików, ok. 150 km chodników (od bardzo wysokich, sięgających nawet 4 m, do bardzo niskich – nawet 60 cm wysokości), co od zawsze budziło fascynację ludzi. W związku z tym już w okresie międzywojennym magistrat tarnogórski powołał grupę ludzi, których celem było stworzenie podziemnej kopalni pokazowej. Byli wśród nich m.in. inż. Feliks Piestrak, prof. Józef Piernikarczyk, Teodor Mosch, Jan Nowak, Jan Musialak oraz Wincenty Zuber. Całością kierował Burmistrz Tarnowskich Gór mgr Fryderyk Antes.

W 1938 r. miasto otrzymało upragnione nadanie górnicze na budowę kopalni pokazowej, niestety wybuch wojny w 1939 r. zniweczył te plany. Po wojnie inicjatywę udostępnienia podziemnego świata turystom podjęli m.in.: Alfons Kopia, Wilhelm Błaszczyk, Bolesław Lubosz, Jerzy Spałek, Czesław Piernikarczyk i Franciszek Garus. W 1954 r. do życia powołano Stowarzyszenie Miłośników Historii i Zabytków Ziemi Tarnogórskiej, które swoim głównym celem ustanowiło odbudowę zabytkowej kopalni. Wówczas powstała własna brygada górnicza, na czele której stanął wybitny fachowiec mgr inż. Franciszek Garus, która przystąpiła do prac górniczo-porządkowych w wyrobiskach górniczych. Nawiązano współpracę z Polską Akademią Nauk, Akademią Górniczo-Hutniczą oraz Muzeum Techniki w Warszawie. W 1968 r. patronat nad dalszą budową zabytkowej kopalni przejął Komitet Górniczo-Hutniczy „Orzeł Biały”. Wreszcie, w 1976 r. Zabytkowa Kopalnia Srebra została otwarta dla zwiedzających.

Forma ochrony prawnej

Podziemia Zabytkowej Kopalni Srebra zostały uznane za pomnik historii Rozporządzeniem Prezydenta RP z 14 kwietnia 2004 (Dz. U. 2004 nr 102 poz. 1062).

Zespół kopalń wpisany jest na Listę UNESCO. 

Położenie obiektu

Kopalnia jest położona na obrzeżach Tarnowskich Gór.

Dostępność

Zabytkową Kopalnię Srebra można zwiedzać:

• poza sezonem letnim – codziennie od poniedziałku do niedzieli w godz. od 9:00 do 15:00;

• w miesiącach sezonu letniego (czerwiec, lipiec, sierpień) – od poniedziałku do piątku w godz. od 9:00 do 15:00, a w soboty i niedziele w godz. od 9:00 do 17:00.

Kopalnia jest nieczynna: 1 stycznia, w Niedzielę Wielkanocną, Święto Bożego Ciała, 1 i 11 listopada, 24–26 grudnia oraz 31 grudnia.

Trasa jest dostępna dla osób niepełnosprawnych.

Zwiedzanie kopalni trwa ok. 90 min. W podziemiach panuje stała temperatura ok. 10°C, należy więć zabrać ze sobą odpowiednie ubranie.

Źródła, informacje w Internecie

www.kopalniasrebra.pl