Zespół zamkowy w Żywcu - stacja 07 – Katedra pw. NNMP

Opis

Znajdują się państwo teraz przed konkatedrą pw. Narodzenia Najświętszej Marii Panny [fot. 09.07.001], najcenniejszym obiektem sakralnym miasta. Świątynia została zbudowana w stylu gotyckim prawdopodobnie w poł. XV w. jednocześnie z lokacją miasta. Była drugim kościołem parafialnym w Żywcu, obok drewnianej świątyni pw. Wszystkich Świętych. Już w XVI w. katedrę dwukrotnie rozbudowano. W latach 1515–1542 świątynię przedłużono, a jej prezbiterium nakryto nowym sklepieniem sieciowym. Przebudowa ta została przeprowadzona z fundacji Wawrzyńca Komorowskiego, a po jej zakończeniu w 1547 świątynię uroczyście konsekrowano, nadając jej wezwanie Narodzenia NMP i św. Wawrzyńca, na pamiątkę fundatora rozbudowy. W czasie drugiej przebudowy, w latach 80. XVI w., przedłużono po raz kolejny nawę i rozpoczęto budowę wieży wg projektu włoskiego architekta Jana Ricci. W 1711 r. wystrój kościoła zmieniono na barokowy, dzięki dofinansowaniu ze strony rodziny Wielopolskich. W 1992 r. papież Jan Paweł II bullą totus tubus Poloniae populus, w ramach reorganizacji administracji kościoła w Polsce, powołał do istnienia diecezję bielsko-żywiecką, a kościół parafialny pw. Narodzenia NMP w Żywcu podniósł do rangi konkatedry, czyli drugiego kościoła diecezji.

Najbardziej charakterystycznym elementem świątyni jest wieża górująca nad całym miastem. Mierzy ona blisko 60 m. Obecny wygląd wieży to efekt jej odbudowy po zniszczeniach z okresu II wojny światowej. W połowie wieży mogą państwo zauważyć zegar, który wyznacza rytm miasta [fot. 09.07.001]. Powyżej znajduje się taras, na razie nieudostępniany turystom, ale muszą państwo uwierzyć, że ze szczytu roztacza się wspaniały widok na Żywiec i na Beskidy [fot. 09.07.002]. Do kościoła prowadzi kamienny portal z dwoma kolumnami [fot. 09.07.004]. Nad drzwiami widnieje data 1515 zapisana w czasie pierwszej rozbudowy świątyni [fot. 09.07.005]. Portal wejściowy zwieńczony jest półkolistą płaskorzeźbą z herbem rodziny Korczak otoczonym wieńcem i dwoma rogami obfitości [fot. 09.07.006]. Płaskorzeźba ta została przeniesiona w to miejsce w 1924 r. z zamku żywieckiego.

Prosimy teraz obejść katedrę zgodnie z ruchem wskazówek zegara.

Na północnej elewacji znajduje się tablica pamiątkowa [fot. 09.07.007] złożona ze sporej ilości tabliczek, informujących o fundatorach odbudowy wieży kościelnej po zniszczeniach wojennych, oraz tablica upamiętniająca ofiary I wojny światowej [fot. 09.07.008]. Wejście boczne do nawy głównej ozdobione jest kamiennym portalem [fot. 09.07.009]. Nad belkowaniem mogą państwo zobaczyć motywy roślinne oraz emblematy męki pańskiej. Idąc wzdłuż murów świątyni, zauważą państwo przylegającą do nawy kaplicę pw. Wniebowzięcia Matki Boskiej, zwanej też kaplicą Komorowskich, gdyż właśnie w niej pochowani są przedstawiciele rodu. Na jej zewnętrznej ścianie znajduje się wnęka po oknie zamalowana freskiem przedstawiającym św. Antoniego Padewskiego [fot. 09.07.010]. Po lewej stronie katedry góruje nad nią dzwonnica kościelna [fot. 09.07.011]. Ta potężna budowla jest symbolem miasta, jej wizerunek jest często powielany w folderach promocyjnych i na pocztówkach. Początkowo na miejscu obecnej dzwonnicy, stała dzwonnica drewniana wzniesiona w 1582 r., która spłonęła podczas wielkiego pożaru miasta w 1721 r. Na jej miejscu za sprawą Franciszka Wielopolskiego wybudowano w 1724 r. dzwonnicę murowaną. Czterokondygnacyjna budowla nakryta jest czterospadowym dachem namiotowym. Materiały do budowy dzwonnicy pochodziły między innymi z podmurówki jej drewnianej poprzedniczki. Na czwartej, najwyższej kondygnacji wiszą dzwony. Na zewnętrznych ścianach dzwonnicy umieszczone są tablice upamiętniające ważne wydarzenia w historii miasta [fot. 09.07.012–09.07.013]. Od strony zachodniej przy ścianie dzwonnicy postawiono pomnik bł. Jana Pawła II [fot. 09.07.014]. Z tego miejsca roztacza się też widok na cały rynek miejski z ratuszem.

Gdy zwrócą się państwo znowu w stronę świątyni, na absydzie znajdą państwo pamiątkową tablicę wspominającą wybór kardynała Karola Wojtyły na papieża [fot. 09.07.015]. Nad absydą widnieje obraz z wizerunkiem Matki Boskiej Jasnogórskiej Królowej Polski [fot. 09.07.016]. Przy skrzyżowaniu ulic Komorowskich i Zamkowej znajduje się cenna kolumna z 1755 r. z figurą Matki Boskiej z Dzieciątkiem stojącej na kuli ziemskiej [fot. 09.07.017].

W południowo-wschodniej części kościoła znajduje się mała kaplica Ogrójca, nazwana tak od znajdującej się wewnątrz figury Jezusa Chrystusa modlącego się w Ogrójcu [fot. 09.07.018]. Od strony południowej do świątyni przylega kaplica Habsburgów [fot. 09.07.019], zwana też kaplicą Matki Boskiej Jasnogórskiej, gdyż wewnątrz niej w ołtarzu umieszczono wizerunek Czarnej Madonny. Na ścianie kaplicy widnieje tablica z łacińskim napisem [fot. 09.07.020], informującym o znajdującym się w kaplicy grobowcu Karola Olbrachta Habsburga oraz jego rodziny, w tym córki – Marii Krystyny, ostatniej mieszkanki zamku. Za kaplicą znajduje się południowe wejście do nawy głównej, podobnie jak północne ozdobione kamiennym portalem i kolejnymi emblematami męki pańskiej [fot. 09.07.021]. Naprzeciwko tego wejścia znajduje się współczesna, bardzo ekspresyjna rzeźba Jezusa Chrystusa [fot. 09.07.022]

Zapraszamy teraz państwa do wnętrza katedry. Idąc do wejścia głównego, prowadzącego przez wieżę, po drodze zauważą państwo tablice pamiątkowe ku czci Piotra Skargi, Jana Kochanowskiego i króla Jana III Sobieskiego [fot. 09.07.023–09.07.025].

Do wnętrza katedry wchodzi się przez małą kruchtę. Wnętrze katedry zachwyca przede wszystkim feerią barw [fot. 09.07.026]. Nawa główna i prezbiterium ozdobione są freskami o intensywnych, ciemnych kolorach. Większość wyposażenia świątyni pochodzi z okresu baroku i została ufundowana przez rodzinę Wielopolskich. Wewnątrz warto zwrócić uwagę na ołtarz główny z rzeźbą Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny z 1724 r.[fot. 09.07.027]. Dwie spiralne kolumny owinięte ozdobną girlandą podtrzymują naczółek z figurami przedstawiającymi Trójcę Świętą. U podstawy ołtarza stoją wyrzeźbieni czterej święci: św. Hieronim, św. Karol Boromeusz, św. Franciszek i św. Jan Ewangelista. Przed prezbiterium, po obu stronach, znajdują się dwa ołtarze neogotyckie. Z lewej strony – ołtarz szafkowy z płaskorzeźbą Zaśnięcia Marii Panny, a po prawej stronie – ołtarz z obrazem Matki Boskiej Nieustającej Pomocy. Po lewej stronie nawy głównej zobaczą państwo wspomnianą już kaplicę Komorowskich. Przy jej wejściu ustawiono marmurową chrzcielnicę [fot. 09.07.028]. Ważnym elementem wyposażenia kościoła jest także barokowa ambona z 1748 r. [fot. 09.07.029]. Natomiast po prawej stronie nawy głównej znajduje się kaplica Habsburgów z ołtarzem Matki Boskiej Jasnogórskiej, którą widzieli państwo już z zewnątrz. Na końcu proponujemy zwrócić uwagę na transept organowy z XVIII w. ufundowany również przez rodzinę Wielopolskich [fot. 09.07.030]. Organy upiększa bogata snycerka o motywach roślinnych wykonana przez Ignacego Ryszaka.

W tym miejscu kończymy nasz spacer po zespole zamkowo-parkowym w Żywcu oraz po związanej historycznie z właścicielami dóbr żywieckich katedrze. Dziękujemy za uwagę i zapraszamy ponownie do Żywca i regionu.