Brzeziny

Brzeziny były największym w kraju ośrodkiem chałupnictwa krawieckiego. Największy rozwój miasta przypada na XVI i XVII wiek. Dziś jest siedzibą powiatu Brzezińskiego.

Opis

Historia miejscowości

Dogodne położenie na szlakach handlowych przyczyniło się do wczesnego powstania i szybkiego rozwoju miejscowości. Pierwsze wzmianki o Brzezinach pochodzą z XI i XII wieku. Prawa miejskie zostały nadane najprawdopodobniej pod koniec XIII wieku. W 1364 roku Kazimierz Wielki ponowił lokację i prawa miasta. Z 1386 roku pochodzi pierwsza wzmianka na temat Brzezin, jako siedziby powiatu i ośrodka sądowniczego. Od drugiej połowy XV wieku do wieku XVII Brzezinami władała rodzina Lasockich. Na ten okres przypada największy rozwój miasta. Wówczas Brzeziny zamieszkiwało ponad 2,5 tysiąca osób, co na tamte czasy było znaczną ilością. Rozwój miasta oparty był na handlu oraz produkcji sukienniczej, krawieckiej i piwowarskiej. Po potopie szwedzkim i za czasów panowania Sasów Brzeziny zaczęły podupadać.

W XIX wieku w trakcie intensywnego rozwoju pobliskiej Łodzi, chciano także tutaj rozwinąć przemysł włókienniczy, niestety z mizernym skutkiem. Dopiero w latach 70. XIX wieku, dzięki korzystnej koniunkturze w Brzezinach zaczął rozwijać się przemysł odzieżowy, stając się największym ośrodkiem chałupnictwa krawieckiego w Królestwie Polskim. Produkowana odzież sprzedawana była głównie uboższym mieszkańcom kraju oraz sprzedawana na wschód do Rosji.

Na początku XX wieku w mieście mieszkało już 18 tysięcy osób. W trakcie I wojny światowej w okolicach Brzezin odbyła się jedna z większych w Europie bitew, zwana dziś „Bitwą Łódzką”. Mimo licznych strat, okres dwudziestolecia dalej sprzyja rozwojowi krawiectwa. Do 1939 roku w mieście działa 649 zakładów krawieckich.

II wojna światowa przyniosła największe straty w historii miasta, ponad 60% budynków uległo zniszczeniu. Po wojnie Brzeziny już nigdy nie odzyskały dawnej świetności. Dziś w mieście mieszka około 13 tysięcy osób.

Miejsca warte odwiedzenia

• Kościół pw. Podwyższenia Krzyża z kaplicą Lasockich został zbudowany w 1321 roku. Wielokrotnie przerabiany i odnawiany w 1856 i 1934 roku. Podczas zmian w kościele pod płaskim stropem belkowym ukryto pierwotne sklepienie gotyckie. Organy barokowe z II poł. XVII wieku pochodzą ze Starego Sącza. Od południa dobudowano do nawy głównej kaplicę późnogotycką z 1 poł. XVI wieku, która połączona jest półkolistą arkadą z nawą główną. W kaplicy znajduje się sklepienie gwiaździste z żebrami. Wcześniej kaplica mieściła nagrobek Leżeńskiej i zapewne płyty Lasockich. Obecnie rzeźby te przechowuje kaplica Świętego Krzyża, zwana też grobową, fundowana przez mieszczanina Pawła Miedzionka około 1619 roku. Dzięki tym rzeźbom sepulkralnym (nagrobnym) Brzeziny zawdzięczają swoją pozycję w sztuce polskiego renesansu.
• Kościół klasztorny Bernardynek pw. Świętego Ducha stoi tam gdzie kiedyś wznosiła się świątynia drewniana z XV w. Dzisiaj podziwiać możemy budowlę barokową z jedną nawą z 1737 roku. Świątynia ma kształt prostokąta, jednak jej wnętrze ma zaokrąglone naroża. Ściany świątyni są bogato zdobione – pilastrami, półkolistymi wnękami, płycinami, wszystko zwieńczone jest szerokim belkowaniem. Na zewnątrz świątyni możemy obserwować podzieloną czterema pilastrami fasadę. Całość wieńczy trójkątny szczyt z datą 1750. Obok świątyni stoi murowana, czworościenna dzwonnica o dwóch kondygnacjach, nakryta dachem dwuspadowym i ścianami zdobionymi pilastrami; wzniesiona w 1. poł. XVIII wieku.
• Zespół klasztorny oo. Reformatów w Brzezinach składa się przede wszystkim z kościoła pw. św. Franciszka oraz zabudowań klasztornych. W jego skład wchodzą także cmentarz, zabytkowe ogrodzenie i dzwonnica. Kościół pw. św. Franciszka z Asyżu wzniesiony ok. 1700 roku, posiada bogate wyposażenie z okresu baroku. W zwieńczeniu ściany frontowej kościoła znajduje się stary, dziś już nieczynny zegar z 1514 roku.
• Atrakcją miasta jest także piękny modrzewiowy kościół , który powstał w 1719 roku na miejscu innego kościoła istniejącego tam od XV w. Wewnątrz znajduje się wspaniałe wyposażenie drewniane. Uwagę przykuwa także drewniana XVIII-wieczna dzwonnica stojąca przed kościołem.
• Muzeum Regionalne, opowiadające o krawieckiej przeszłości miasta, znajduje się w pałacyku z 1903 roku. Neogotycki pałac romantyczny z 1903 roku znajduje się w sąsiedztwie parku miejskiego. Budowla powstała według projektu i na zamówienie inżyniera i architekta Karola Krleibera, który budował ten dom dla siebie i swojego ojca. Odnaleźć w pałacu można różne inspiracje m.in. angielskimi pałacykami myśliwskimi. W 1961 roku w pałacyku urodził się aktor Zbigniew Zamachowski.
• W centrum miasta zachował się średniowieczny układ urbanistyczny , dzisiaj zabudowany cennymi kamieniczkami z XIX i XX wieku.

Przez północne obszary miasta przebiaga Łódzki Szlak Konny, a przez centrum miasta przebiega samochodowy Szlak Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej oraz samochodowy Szlak Romański.

Charakterystyka zagospodarowania turystycznego

W mieście znajdują się dwa hotele. Nocleg można znaleźć także w znajdujących się na obrzeżach miasta gospodarstwach agroturystycznych, bądź ośrodkach jeździeckich. W centrum miasta znajduje się kilka punktów gastronomicznych.

W mieście można skorzystać z oferty pływalni miejskiej oraz wypróbować sił w jeździe końskim w pobliskich ośrodkach jazdy konnej.

Ciekawostki

Z miastem związana jest postać Andrzeja Frycza Modrzewskiego. Był to jeden z największych pisarzy politycznych XVI wieku, to właśnie tutaj pisał swoje słynne dzieło rozprawy łacińskie „De poena homicidii" – „O karze za mężobójstwo". W latach 1540–1558 był proboszczem tutejszego kościoła.
Z Brzezin pochodzi także znany polski aktor Zbigniew Zamachowski.

Inne

Więcej informacji o miejscowości można znaleźć na stronie:

• www.brzeziny.pl