Wycieczka - Planer

Punkty
Właściwości
Uczestnicy

Właściciel:

Nazwa:

Data rozpoczęcia:
Data zakończenia:

Aktywności:

Opis:

Cechy:

Dodaj nowego uczestnika

Liczba elementów:

Długość trasy:

Dane podstawowe

Galeria

Artykuły

Zespół zamkowy w Żywcu

Zespół zamkowy to perełka Żywca. Stary i Nowy Zamek oraz inne obiekty położone na terenie zabytkowego parku przyciągają rokrocznie coraz większą liczbę turystów, stanowiąc jednocześnie doskonałe miejsce wypoczynku dla mieszkańców miasta.

Opis

Zespół zamkowy w Żywcu to zespół kilku zabytkowych obiektów położonych na terenie przepięknego założenia parkowego, uznawanego za jedno z najpiękniejszych i największych nie tylko w Polsce, ale i w całej Europie. Jego historia jest nierozerwalnie związana z historią samego miasta, chociażby dlatego, że istniejący tutaj Stary Zamek od zawsze stanowił siedzibę władających ziemią żywiecką rodów.

Najstarszy z obiektów zespołu – Stary Zamek – wzniesiony został w XV w. w miejscu średniowiecznej warowni, która została zniszczona w 1477 r. w wyniku akcji militarnej wojsk króla Kazimierza Jagiellończyka przeciwko Komorowskim herbu Korczak. Początkowo pełnił on rolę warowni obronnej, ale pod koniec XVI w., dzięki ówczesnym właścicielom Żywca – Komorowskim – nabrał cech renesansowej rezydencji z krużgankami i attykami, a także arkadowym renesansowym dziedzińcem. Kolejne przebudowy z zachowaniem stylu eleganckiej rezydencji przeprowadzili Wielopolscy, którzy władali tutejszymi ziemiami w latach 1678–1838. Za ich czasów zamek został rozbudowany w stylu barokowym. Oni także założyli wokół posiadłości 25-hektarowy park zamkowy. Kolejnej, już ostatniej przebudowy, dokonali Habsburgowie, zmieniając całkowicie oblicze całego zespołu zamkowego. Stary Zamek otrzymał styl neogotycki, wzniesiony został wówczas również nowy, neoklasycystyczny pałac zwany Nowym Zamkiem, a zabytkowy park zamkowy zmienił swój styl na angielski.

Obecnie Stary Zamek, po gruntownej odbudowie i restauracji, jest prawdziwą perłą ziemi żywieckiej. Od 2005 r. stanowi siedzibę Muzeum Miejskiego. W zabudowaniach zamkowych mieści się również stadnina koni i kucyków. W przyziemiach natomiast mieści się romantyczna kawiarnia „Rycerska” oraz jeden apartament.

We wspomnianym wyżej Nowym Zamku od 2000 r. w jednym z jego skrzydeł mieszkała córka arcyksięcia Karola Olbrachta, księżna Maria Krystyna Altenburg. Swój dzisiejszy wygląd rezydencja Habsburgów, zaprojektowana z polecenia arcyksięcia Albrechta Habsburga przez Karola Pietschkę, zawdzięcza kilku przebudowom, z których ostatnią przeprowadzono w 1911 r.

Z powstaniem Nowego Zamku wiązała się także zmiana założenia parkowego, które uzyskało wówczas styl angielski. Jego ozdobą, oprócz wcześniej wymienionych obiektów, jest także XVIII-wieczny pawilon ogrodowy w stylu pagody, zwany Domkiem Chińskim, w którym obecnie mieści się kawiarnia i mała galeria.

Zabudowania zespołu zamkowego uzupełniają budynki oficyn. W jednym z nich, który pełnił rolę stajni, urządzono salę wystawowo-ekspozycyjną, w której prezentowana jest stała wystawa Muzeum Miejskiego pt. „Ptaki i Ssaki Żywiecczyzny”.

Data lub czas powstania

XV w.

Zabudowania zespołu zamkowego powstawały stopniowo, od XV do XIX w.

Materiał budowlany

Murowany – cegła, kamień, otynkowany.

Historia

Rozdział cytuje informacje ze strony http://www.muzeum-zywiec.pl/historia_muzeum.htm

„Budowę obiektu przypisuje się książętom oświęcimskim lub Mikołajowi Strzale h. Kotwicz (I poł. XV w.). Najstarsze gotyckie założenie z I poł. XV w. składało się z pojedynczej wieży mieszkalnej oraz drewnianych zabudowań, otoczonych ziemnym wałem oraz płytką fosą. Za czasów panowania rodziny Komorowskich zamek uległ kilku poważnym zmianom w wyglądzie. Pod koniec XV w. budowla stała się obronną fortecą (cztery wieże mieszkalne z dziedzińcem wewnętrznym, mury obronne z czterema narożnymi basztami). W 2 poł. XVI w. średniowieczne zamczysko przeistoczyło się w renesansową rezydencję (krużganki, dachy z attykami i dekoracją sgraffito, nowa kamieniarka okien i portali).

Wiek XVII oraz nowi właściciele – rodzina królewska dynastii Wazów – nie wnoszą poważniejszych zmian w architekturze budowli. Drugi okres świetności w historii zamku przypada na lata panowania w Żywcu rodu Wielopolskich. Początek XVIII w. przyniósł decydujące zmiany w wyglądzie zamku i jego otoczenia. Dawny obronny zamek stał się rezydencją o charakterze pałacowym (rozbudowa skrzydła południowego z reprezentacyjną klatką schodową, nowe barokowe elewacje, okna, wysokie dachy, portale, kaplica). Zmieniło się także otoczenie siedziby, od północnego zachodu stworzono dziedziniec otoczony oficynami, zabudową gospodarczą oraz od południa ogród włoski.

Przebudowa zamku prowadzona przez Wielopolskich nie była ostatnią. Nowi właściciele – Habsburgowie – zmienili elewację zewnętrzną (zachowana do dzisiaj, w stylu historyzmu), której projekt wykonał Karol Pietschka. Po remoncie zamek został przeznaczony na siedzibę urzędów oraz na mieszkania urzędników dóbr żywieckich. Do 1939 r. zamek znajdował się w rękach Habsburgów.

W okresie okupacji Niemcy zajęli pomieszczenia zamkowe na cały okres wojny. Po 1945 roku budynek stał się własnością miasta i przeznaczono go na mieszkania lokatorskie, archiwum, biura organizacji młodzieżowych, pracownie Domu Kultury, biura przedsiębiorstwa „Las” oraz bibliotekę miejską. W latach 1976–1989 władze miasta zdecydowały się na remont zamku. Wkrótce nastąpiło wykwaterowanie lokatorów, otwarcie kawiarni „Rycerska”, remont oraz prace badawczo-naukowe. Na początku lat 90. administratorem Starego Zamku był zespół zamkowo-parkowy, który prowadził działalność kulturalną, oświatową oraz wystawienniczą. W styczniu 2005 roku Stary Zamek stał się siedzibą Muzeum Miejskiego w Żywcu.”

Ciekawostki

Na terenie zamku muzeum organizuje imprezy kulturalne, koncerty muzyki poważnej, dawnej i współczesnej, warsztaty, spotkania muzealne oraz wiele innych.

Forma ochrony prawnej

Zespół zamkowy w Żywcu jest wpisany do wojewódzkiego rejestru zabytków pod następującymi numerami:

Stary Zamek, XV, 1569, XVIII, XIX, nr rej. 350 z 17.05.1947 r. oraz A-488 z 26.02.1987 r.;
Nowy Zamek, 1885–1895, nr rej. A-486 z 25.02.1987 r.;
oficyna I i oficyna II (stajnia), 1709 r., nr rej. A-489 z 26.02.1987 r.;
zabytkowy park, 1712 r., XIX w., nr rej. dec. z 17.08.1949 r. oraz A-487 z 26.02.1987 r.;
Domek Chiński, XVIII w., nr rej. A-487 z 26.02.1987 r.;
budynek dawnej fabryki kleju i mączki kostnej, tzw. kociarnia oraz dom mieszkalny dla urzędników zamkowych, położone przy ul. Witosa, 1868 r., nr rej. A-658 z 08.03.1991 r.

Położenie obiektu

Zespół zamkowy położony jest w centrum Żywca.

Dostępność

Zespół zamkowy w Żywcu nie jest w całości udostępniony do zwiedzania. Obiektem ogólnodostępnym jest Stary Zamek, którego wnętrza można zwiedzać:

w godzinach otwarcia Muzeum Miejskiego, które jest czynne: od worku do piątku w godz. od 9:00 do 17:00 i w weekendy w godz. od 10:00 do 16:00;
w godzinach otwarcia Kawiarni „Rycerska”, która jest czynna: od poniedziałku do piątku w godz. od 9:00 do 16:00 oraz w weekendy w godz. od 10:00 do 19:00.

Obiektem dostępnym jest także Domek Chiński, jak również park Habsburgów. Nowy Zamek podziwiać można na razie jedynie z zewnątrz.