Pomnik „Dziewięciu z Wujka” w Katowicach – stacja 05 – Muzeum, historia pacyfikacji kopalni

Opis karty został stworzony na potrzeby audioprzewodnika, który oprowadza po pomniku i muzeum „Dziewięciu z Wujka”.

Opis

Zapraszamy teraz państwa do drugiej części muzeum, która opowiada już tylko o pacyfikacji kopalni Wujek. Prosimy skierować się na lewo od wejścia, za metalowe łuki. Kierując się w tym kierunku po prawej stronie na ścianie będą mogli państwo zobaczyć projekcję filmową z gen. Jaruzelskim, który ogłasza wprowadzenie na terytorium kraju stanu wojennego [fot. 04.05.001]. Na metalowych łukach i na przeciwległej ścianie znajdują się tablice informacyjne i archiwalne zdjęcia z okresu zamieszek górników z zomowcami [fot. 04.05.002–04.05.003]. W rogu sali mogą państwo zobaczyć rekonstrukcje drzwi do mieszkania Jana Ludwiczaka [fot. 04.05.004]. Zniszczenia na drzwiach to efekt nagłego wtargnięcia służb bezpieczeństwa w celu aresztowania przewodniczącego Solidarności kopalni Wujek. Prosimy przejść teraz do kolejnej sali. Znajduje się tu przede wszystkim wielka makieta całej kopalni w skali jeden do stu [fot. 04.05.005]. Makieta przedstawia wydarzenia z dnia 16 grudnia 1981 r., mogą państwo zobaczyć w których miejscach odbyły starcia strajkujących z ZOMO, jak liczebne były oddziały i jakim dysponowały sprzętem. Rozbrzmiewające w sali odgłosy syren, helikoptera, krzyków ułatwiają wyobrażenie sobie tych tragicznych chwil. Nad makietą wiszą archiwalne zdjęcia wykonane podczas pacyfikacji kopalni [fot. 04.05.006]. W celu zwiększenia doznań w rogu sali zostały umieszczone dwa manekiny przedstawiające walczącego górnika z członkiem ZOMO [fot. 04.05.007]. Przy wejściu do sali stoi szklana gablota z cennymi pamiątkami. Na górnej półce mogą państwo zobaczyć zdjęcie i kask górniczy Janka Stawisińskiego z otworem po śmiertelnej kuli [fot. 04.05.008–04.05.009]. Obok leżą łuski i pociski znalezione na miejscu zamieszek [fot. 04.05.010]. Na środkowej półce znajdują się pojemniki po gazach bojowych zastosowanych podczas pacyfikacji [fot. 04.05.011]. Ilość gazu przekraczała wszelkie stosowane normy. Na najniższej półce znajdują się dwa kaski należące do milicjantów [fot. 04.05.012–0 4.05.013]. Na prawo od gabloty mogą państwo zobaczyć plan sytuacyjny kopalni wujek, a jeszcze dalej kolejną szklaną gablotę. Na półkach znajdują się przedmioty podarowane przez pracowników kopalni i ich rodziny. U góry widzą państwo kolekcję kartek na żywność [fot.04.05.014–04.05.016], które za czasów komuny były rozdawane górnikom, a poniżej znajduje się kolekcja dokumentów pracowniczych, w tym przepustka umożliwiająca przemieszczanie się w trakcie trwania godziny milicyjnej między zakładem pracy, a miejscem zamieszkania [fot. 04.05.017–04.05.020]. Na dwóch najniższych półkach znajdują się eksponaty związane ściśle z osobami biorącymi udział w wydarzeniach grudniowych. Najcenniejszy pod względem historycznym jest notes z zapisanym pełnym przebiegiem rozprawy sądowej [fot. 04.05.021], która miała miejsce ponad miesiąc po tragedii. Pozostałe przedmioty to pamiątkowe chusty z rysunkami patriotycznymi, medaliki, różańce, własnoręcznie zrobiony kubek, który używany był podczas strajku, czy więzienna koszula [fot. 04.05.022–04.05.032].

Na końcu zapraszamy państwa do ostatniej sali projekcyjnej, w której po skończeniu zwiedzania mają państwo możliwość zobaczenia dokumentu telewizyjnego opowiadającego o pacyfikacji górników z kopalni Wujek. W rogu sali znajduje się charakterystyczny krzyż z przywieszonymi lampami górniczymi [fot. 04.04.033]. Podobny krzyż został umieszczony jeszcze w grudniu 1981 r. w miejscu zastrzelenia górników. Na ścianie za krzesłami wisi dziewięć dużych portretów [fot. 04.04.034] wszystkich pomordowanych górników z kopalni Wujek. Na ścianie sali znajduje się pamiątkowa tablica upamiętniająca Andrzeja Przewoźnika [fot. 04.04.035], który zginął w katastrofie lotniczej pod Smoleńskiem. Andrzej Przewoźnik pełnił funkcję sekretarza generalnego rady ochrony pamięci walk i męczeństwa i mocno przyczynił się do upamiętnienia pacyfikacji górników i powstania tutejszej ekspozycji. Na prawo od ekranu mogą państwo zobaczyć szklaną gablotę z medalami okolicznościowymi i nagrodami jakie uzyskała ekspozycja muzealna [fot. 04.04.036–04.04.052].

Pomnik i muzeum to nie jedyne miejsce upamiętnienia wydarzeń grudniowych. Oczywiście co roku pod pomnikiem, przy którym się państwo znajdują odbywają się uroczystości rocznicowe. Ponadto jedna z ulic dzielnicy Brynów została nazwana imieniem „Dziewięciu z Wujka”. Historię tego tragicznego wydarzenia możemy także poznać z filmu Kazimierza Kutza „Śmierć jak kromka chleba” z 1994 r.

Mamy nadzieję, że spacer po placu NSZZ Solidarność i po ekspozycji muzeum, stał się dla państwa dobrym przyczynkiem do upamiętnienia historii pacyfikacji kopalni „Wujek”. Dziękujemy za uwagę i zapraszamy do dalszego zwiedzania Katowic.