Skierniewice

Historia miejscowości

Pierwsza wzmianka o wsi Skierniewice pochodzi z 1359 r. i umieszczona jest ona w dokumencie księcia mazowieckiego Siemowita III, w którym potwierdza on własność arcybiskupią tych terenów i przyznaje mieszkańcom wsi przywileje. Pierwszym arcybiskupem gnieźnieńskim, który na tych terenach przebywał był Jarosław Bogoria ze Skotnik.

Miastem Skierniewice zostały w 1457 r., po połączeniu przez arcybiskupa Jana Odrowąża wsi Skierniewice i Dęba. Prawa miejskie zachęcały przybyszów do osiedlania się, a mobilizacją dla rozwoju był także nadany dzień targowy. W tym czasie Skierniewice prosperowały bardzo dobrze gospodarczo, głównie był to ośrodek handlowo-rzemieślniczy. W mieście w centralnym miejscu stał wówczas ratusz i kościół parafialny św. Jakuba. Przy parafii funkcjonowała szkoła, której najzdolniejsi uczniowie dostawali szansę nauki w Akademii Krakowskiej, jej założycielem był prymas Jan Przerębski, a rektorem sławny uczony, doktor nauk filozoficznych Benedykt Herbst. Po śmierci Zygmunta Augusta, w roku 1573, bawił przymusowo w Skierniewicach u prymasa Jakuba Uchańskiego nuncjusz papieski kardynał Commendoni, zmuszony do tego przepisem konstytucji sejmowej zabraniającym posłom państw obcych przebywania w stolicy w czasie elekcji. Splendoru Skierniewicą dodawał prymas Aleksander Władysław Łubieński, który w swej siedzibie gościł wielu polityków, posłów zagranicznych, nuncjusza apostolskiego, a także konsekrował biskupów. Ostatnim arcybiskupem rezydującym w Skierniewicach był poeta i satyryk Ignacy Krasicki.

Kryzys gospodarczy odnotowały Skierniewice w XVII w. – upadało rzemiosło, handel nie przynosił zysków jak wcześniej, na domiar złego w latach 1655–1657 przez miasto przechodziły wojska szwedzkie, co przyniosło wyludnienie, spowodowane także epidemiami.

Od tego czasu znów rozrastała się liczba mieszkańców, dużym motywem ku temu było założenie w XVIII w. przez arcybiskupa Michała Poniatowskiego manufaktury sukienniczej, w której zatrudniono 70 sukienników z Krakowa i Wielkopolski. W tym czasie do Skierniewic napływają także pierwsi Żydzi, z czasem dostają oni prawo osiadania w samym mieście (wcześniej zabronione), tworzą swoją gminę wyznaniową.

Skierniewice należały do zaboru pruskiego, co oznaczało sekularyzację dóbr na rzecz króla Prus, bez gospodarzy miasto zaczęło upadać. Prusacy obciążyli skierniewiczan wysokimi podatkami, które ograniczały rozwój. Kolejnym etapem w historii miasta był okres Księstwa Warszawskiego. Wówczas Skierniewice wraz z całym księstwem łowickim znalazły się w rękach Napoleona I, który podarował miasto Ludwikowi Davout. Natomiast po upadku cesarza, miasto włączone do Księstwa Łowickiego trafiło z nadania cara Aleksandra I w ręce jego brata Konstantego. Do końca XIX w. miasto miało charakter usługowo-rolniczy. Z nielicznych zakładów przemysłowych dobrze prosperował jedynie sukienniczy, ulokowany przy placu Floriana. W 1884 r. Skierniewice były świadkiem spotkania cesarzy: rosyjskiego Aleksandra III, austro-węgierskiego Franciszka Józefa i niemieckiego Wilhelma I, którzy obradowali m.in. nad losami Polski w ramach „świętego przymierza”.

XX w. to czas powolnego rozwoju, w mieście pojawia się tartak mechaniczny, dwie cegielnie, browar i młyn, fabryka kafli i grzebieni. W 1880 r. stanęła w mieście pierwsza Straż Ogniowa, co było wynikiem wielkiego pożaru z 1878 r.

Wielka Wojna doświadczyła Skierniewice, miasto wędrowało z rąk do rąk, w okolicach ciągle prowadzono walki, spłonęło wiele domów, zniszczono infrastrukturę kolejową. Od 1918 r. miasto zaczęło rozkwitać, powstały nowe gałęzie przemysłu: huta szkła i fabryka sklejki. Ważnym elementem było przekazanie pałacu carskiego i folwarku na rzecz Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie, która stworzyła tu swój Wydział Ogrodniczy. Kolejna wojna znów doświadczyła miasta, 10 % zabudowy zostało zniszczone. 3 września 1939 r. na Skierniewice spadły pierwsze bomby. W dniach 11-12 września 1939 r. Skierniewice wizytował Adolf Hitler, zaniepokojony przebiegiem bitwy nad Bzurą. Miasto włączono do Generalnej Guberni. Skierniewice mogą pochwalić się silną dywersją Armii Krajowej. Na tym terenie powstało także getto, które zlikwidowano w 1941 r., a jego mieszkańców pognano do Rawy. Większość z nich zginęła w obozie w Treblince.  W ramach eksterminacji mieszkańców narodowości polskiej Niemcy dokonali 21 egzekucji, w których zginęło 218 osób.

Także po II wojnie światowej miasto się odbudowywało, kontynuując tradycje przedwojenne powołano tutaj Instytut Sadownictwa (lata 1952–1955), Instytut Warzywnictwa (1964 r.). W 1975 r. Skierniewice uzyskały status miasta wojewódzkiego, czego konsekwencją było znaczne przyśpieszenie rozwoju infrastruktury miejskiej. 1 stycznia 1999 r. po kolejnej reformie administracyjnej, Skierniewice straciły miano miasta wojewódzkiego i zostały miastem wydzielonym na prawie powiatu.

Miejsca warte odwiedzenia

• Klasycystyczny kościół św. Jakuba z lat 1780–1781 w kształcie rotundy rzymskiej, z barokowym wyposażeniem.
• Klasycystyczny zespół pałacowy arcybiskupów gnieźnieńskich (1610–1619 r.). W XVII w. przy budynku założono ogród włoski, który systematycznie urozmaicano, a w XIX w. przebudowano go na park w stylu angielskim.
• Eklektyczna Willa Aleksandria , zwana pałacykiem myśliwskim.
• Barokowy kościół cmentarny św. Stanisława z 1720 r.
• Kościół garnizonowy (była cerkiew) z lat 1909–1911.
• Neorenesansowy ratusz miejski z 1847 r.
• D om Konstancji Gładkowskiej (młodzieńczej miłości Fryderyka Chopina), w którym mieści się Izba Historii.
• Dworzec kolei Warszawsko-Wiedeńskiej z 1875 r., nawiązujący do neogotyckiej formy architektury obronnej.
• Parowozownię z nastawnią, która powstała do obsługi kolei w 1845 r. (od 1994 r. wpisana jest do rejestru zabytków).

Przez Skierniewice przebiega kilka szlaków turystycznych, w tym Łódzki Szlak Konny, czy Szlak Samochodowy Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej.