Mury obronne Wielunia

Fragmenty dawnych murów miejskich z XIV w. wybudowane z kamienia wapiennego w czasach Kazimierza Wielkiego, obejmowały obszar Starego Miasta. Zachowały się do dziś tylko ich małe fragmenty, częściowo zrekonstruowane, z muru długości ok. 1300 m.

Opis

Obecnie reliktami średniowiecznych murów miejskich są: Brama Krakowska, Brama Kaliska, Baszta Męczarnia, Baszta Prochownia, Baszta Skarbczyk, Baszta Swawola. Zniszczenia wojenne jakie na przestrzeni dziejów dotknęły Wieluń, sprawiły, iż niewiele źródeł mówiących o miejskich fortyfikacjach zachowało się do czasów współczesnych. Dopiero po II wojnie światowej prace archeologiczne połączone z badaniami pozostałych dokumentów oraz rekonsturkcją umocnień pozwoliły na odtworzenie wiedzy o roli i znaczeniu murów. Niemniej jednak, wiele informacji o fortyfikacjach Wielunia opiera się na hipotezach badaczy. Obecnie przyjmuje się, iż umocnienia miejskie wywodzą się z ziemno-drewnianych umocnień, które to poddawane były procesowi rozbudowy o zróżnicowane elementy murowane. Szacuje się, iż fortyfikacje miejskie rozciągały się na obszarze ok. 12 ha i liczyły sobie ok. 1300 m, a ich wysokość sięgała ponad 8 m. Wzdłuż murów znajdowało się kilkanaście punktów obronnych, z których do czasów współczesnych zachowały się jedynie relikty sześciu wspomnianych bram.

Data lub czas powstania

1335 r. (XIV w.)

Powstanie murów datuje się na okres po roku 1335 będącym jednocześnie datą pożaru miasta. Fortyfikacje zastąpiły poprzednie umocnienia ziemne.

Materiał budowlany

Obiekt murowany z cegły i kamienia wapiennego.

Historia

Wieluń będący w średniowieczu miastem pograniczym, pełniącym istotną rolę w systemie umocnień państwa piastowskiego, borykał się z licznymi najazdam i grabieżami. Stąd też idea wzniesienia murów obronnych padła na podatny grunt. Od XIV do XVII w. mury obronne chroniły mieszkańców miasta przed nieproszonymi gośćmi i były stale konserwowane i rozbudowywane. Wojny wieku XVII doprowadziły do zubożenia miasta, a tym samym zaniedbania prac naprawczych w obrębie fortyfikacji. Ponadto nowoczesny sposób prowadzenia działań wojennych sprawił, iż średniowieczne mury stały się przestarzałe. Zaniedbane umocnienia ulegały powolnej dewastacji, a surowiec, z którego były zbudowane, służył za budulec mieszkańcom miasta. Na przełomie XVIII i XIX w. rozpoczął się proces rozbiórki fortyfikacji oraz obiektów im towarzyszących nadzorowany przez władze pruskie. Zniszczenia wojenne czasów I i II wojny światowej przypieczętowały losy murów. Dopiero po 1945 r. dzięki koncepcji rewitalizacji wieluńskiej starówki rozpoczęto badania archeologiczno-historyczne fortyfikacji. Prace prowadzone w latach 60., 80. i 90. XX w. poszerzyły wiedzę o umocnieniach i fortyfikacjach miasta oraz doprowadziły do rekonstrukcji zachowanych fragmentów murów i baszt.

Ciekawostki

Prace archeologiczne ujawniły pozostałości szerokiego na 10 m wału obronnego, którego powstanie datuje się na okres średniowiecza (około XIII i XIV w.). Usypanie wału dało początek pierwszej fosie, która ostatecznie osiągnęła szerokość około 30 m. Zbudowano na niej prymitywne konstrukcje hydrotechniczne w postaci tam, które w późniejszym okresie były wykorzystywane przez zlokalizowane w ich pobliżu młyny wałowe.

Forma ochrony prawnej

Wpisy w wojewódzkim rejestrze zabytków:

• Mury obronne Wielunia (fragmenty), nr rej.: 405 z 1948
• Mury obronne Wielunia (fragmenty), nr rej.: 972 z 1967-12-30
• Mury obronne Wielunia (fragmenty), nr rej.: 973 z 1967-12-30

Położenie obiektu

Mury miejskie znajdują się w historycznym centrum miasta w terenie otwartym. Można je podziwiać podążając od pl. Kazimierza Wielkiego i ulicami: Podwale, Reformacką, Okólną, Palestrancką, Nowy Rynek.

Dostępność

Obiekt dostępny bez ograniczeń.