Łódź

Łódź kojarzona jest przede wszystkim z przemysłem włókienniczym, który rozwijał się w mieście od XIX wieku. Mało osób wie, że Łódź posiada wcześniejszą ponad 600 letnią historię. Pierwsza wzmianka na temat osady pochodzi z 1332 roku. Ówcześnie znana była pod nazwą „Łodzia”. W 1423 roku król Władysław Jagiełło dzięki namowie właścicieli ziem, biskupów Włocławskich, nadał prawa miejskie. Łódź stała się regionalnym ośrodkiem handlowym i rzemieślniczym. Dopiero Potop Szwedzki przyczynił się do zahamowania i wyludnienia miasta. W 1793 roku miasto znalazło się pod zaborem pruskim, w którym to doszło do sekularyzacji dóbr. Łódź stała się miastem rządowym. Prusacy planowali odebrać prawa miejskie liczącemu sobie niecałe 250 mieszkańców miastu, ale w 1815 roku po Kongresie Wiedeńskim Łódź znalazła się pod zaborem rosyjskim, na terenach Królestwa Polskiego.

Przełomową datą w rozwoju miasta jest rok 1820, kiedy rząd wpisał Łódź na listę miast przemysłowych z naciskiem na tkactwo i sukiennictwo. W latach 1821-1827 powstały dwie nowe osady miejskie „Nowe Miasto” i „Łódka”. Dzięki dogodnym warunkom naturalnym: liczne źródła; czyste rzeczki; gęste lasy oraz wprowadzonym ulgom do miasta ściągają tkacze i sukiennicy z Czech, Moraw, Brandenburgii, czy Śląska. Miasto zaczyna zyskiwać nowe budynki, ulice, instytucje. Trakt Piotrkowski zostaje uregulowany stając się ulicą Piotrkowską, kręgosłupem miasta nad którym z czasem powstają najbardziej reprezentacyjne budynki miasta: hotele, banki, restauracje, kamienice, pałace, siedziby towarzystw aukcyjnych.

W 1836 roku Ludwik Geyer uruchamia pierwszą w Łodzi, a także w całym Królestwie Polskim, maszynę parową. Fakt ten rozpoczął nowy rozdział w przemysłowej historii miasta. Do Łodzi przyjeżdżają fabrykanci którzy budują wielkie kompleksy fabryczne, których wartość produkcji liczona jest już w milionach rubli. Miasto tworzone jest przez cztery kultury: Polaków, Niemców, Żydów i Rosjan. Hasło od pucybuta do milionera staje się faktem. Karol Scheibler oraz Izrael Poznański stają się jednymi z najbogatszych mieszkańców Europy Środkowo-Wschodniej. W ciągu stu lat Łódź z kilkuset osobowego miasta staje się drugim co do wielkości miastem w Królestwie Polskim z 500 tysiącami mieszkańców i 800 fabrykami. Mimo wielkich strat osiągniętych podczas I wojny światowej, miasto szybko staje na nogi. Okres dwudziestolecia międzywojennego, mimo braku pomocy z rządu dalej się rozwija. W 1919 roku magistrat jako pierwszy w Polsce wprowadza powszechny obowiązek nauki szkolnej, buduje sieć szpitali i nowoczesnych szkół podstawowych. Łódź po raz pierwszy staje się ośrodkiem administracyjnym i to od razu na skale wojewódzką. Władze miejskie finansują budowę kolei z Łódzi Kaliskiej, przez Zgierz do Kutna, zyskując połączenie z północą kraju. W 1930 roku powstaje jedno z pierwszych w Europie Muzeów Sztuki Współczesnej. Dalszy rozwój hamuje budowa krajowej magistrali węglowej 35 km na zachód od Łodzi, oraz brak uczelni wyższych.

W trakcie II wojny światowej miasto znalazło się pod okupacją niemiecką. Dochodzi na wielką skalę do eksterminacji ludności żydowskiej i polskiej. Liczba mieszkańców zmniejszyła się o 370 tysięcy osób. Na szczęście nie doszło do dużych zniszczeń w tkance miejskiej. W 1945 roku po zakończeniu wojny miasto stało się nieoficjalną stolicą kraju, zniszczone doszczętnie instytucje w Warszawie znalazły właśnie w Łodzi dogodne warunki pracy. W czasie Polski Ludowej wszystkie fabryki zostały znacjonalizowane. Łódź cały czas była największym ośrodkiem włókienniczym w Polsce i jednym z większych w Europie. Liczba mieszkańców w latach 80. XX wieku wynosiła ponad 800 tysięcy osób.

Okres transformacji i upadek Związku Radzieckiego, głównego kupcy łódzkich tkanin, przyczynił się do szybkiego upadku przemysłu włókienniczego w Łodzi. W latach 90. XX wieku pracy nie miało ponad 20% mieszkańców. Miasto postawiło na nowe gałęzie produkcji oraz usługi i turystykę. Dziś Łódź to silny ośrodek akademicki i kulturowy. Rozwój swój wiąże z nowymi technologiami oraz BPO. Łódź dzisiaj zachęca turystów niepowtarzalnym klimatem XIX-wiecznego, fabrycznego miasta.

Wirtualne spacery w 3D

Centrum Handlowe Manufaktura w Łodzi	Ulica Piotrkowska w Łodzi

Miejsca warte odwiedzenia

• Kompleks fabryczny Izraela K. Poznańskiego – XIX-wieczne imperium rodziny Poznańskich rozciąga się na 30 ha powierzchni i całą produkcję oparło na tworzeniu bawełnianych tkanin. W fabryce pracowało 12 tysięcy osób. Do dziś z samowystarczalnego kompleksu zachowały się budynki: przędzalni; tkalni; bielnika; wykańczalni; elektrowni; parowozowni; magazynów; domów robotniczych, straży pożarnej. W skład kompleksu wchodzi także pałac rodziny Poznańskich, nie bez powodu nazwany „łódzkim Luwrem”. Jest wyrazem zamożności przemysłowca, obiektem przepychu i zbiorem różnych stylów, a zarazem jednym z najbardziej reprezentacyjnych obiektów miasta. Dziś na terenie fabryki funkcjonuje największe centrum handlowo-usługowo-kulturalne w Polsce – „Manufaktura”;
• Kościół pw. św. Józefa – jest to jeden z najstarszych zabytków miasta. Modrzewiowy kościołek powstał w 1765 roku i pierwotnie znajdował się na starym mieście. Od stu lat dzięki pozwoleniu rodziny Poznańskich świątynia znajduje się na ulicy Ogrodowej, przy kompleksie fabrycznym;
• Kompleks fabryczny Karola Scheiblera „Księży Młyn” – jest to największy kompleks fabryczny w Łodzi, liczący prawie 150 ha powierzchni. Ponad 18 tysięcy osób pracowało przy produkcji towarów wełnianych i bawełnianych. Intensywny rozwój fabryki w drugiej połowie XIX wieku przyczyniło się do wzrostu fortuny „Króla Bawełny”. Karol Scheibler był najbogatszym mieszkańcem Łodzi oraz jednym z bogatszych w Europie. „Księży Młyn” to kompleks ponad 40 budynków fabrycznych, pięciu pałaców, parku Źródliska, osiedla domów robotniczych, szpitala, szkoły, konsumów (sklepów przyfabrycznych) oraz budynków biurowych. Dziś w pałacach znajdują się muzea, w tym jedyne w kraju Muzeum Kinematografii, w budynkach fabrycznych urządzane są biura i ekskluzywne mieszkania, ale przede wszystkim na „Księży Młynie” można poczuć ducha XIX-wiecznej Łodzi;
• Ulica Piotrkowska – jest to jeden z najsłynniejszych deptaków w Polsce i jedna z najdłuższych ulic handlowych w Europie, licząca ponad 4 km. W latach 20. XIX wieku doszło do powstania dwóch nowych dzielnic Łodzi – „Nowego Miasta” i osady „Łódka”, które zostały połączone wyregulowanym traktem Piotrkowskim. W czasie intensywnego rozwoju ulica Piotrkowska stała się kręgosłupem miasta, przy którym każdy fabrykant, zamożny mieszczanin chciał postawić swoją kamienicę. Zaczęły intensywnie powstawać pałace, hotele, banki, restauracje, ekskluzywne sklepy i siedziby towarzystw aukcyjnych. Dziś zachęca szeroką gamą gastronomiczną oraz licznymi festynami;
• Stary Cmentarz – Stary Cmentarz przy ulicy Ogrodowej to trójwyznaniowa nekropolia z połowy XIX wieku. Jest to trzeci z kolei cmentarz w Łodzi, ale najstarszy zachowany. Na trzech częściach katolickiej, prawosławnej i ewangelickiej zachowanych jest szereg zabytkowych grobowców, w tym największy w Polsce neogotycki grobowiec rodziny Scheiblerów;
• Nowy Cmentarz Żydowski – łódzki kirkut to największa w Europie nekropolia żydowska na której pochowanych jest około 250 tysięcy osób. Oprócz tysięcy zachowanych macew na cmentarzu znajdują się także nie typowe w kulturze żydowskiej grobowce rodzinne, w tym największy na świecie żydowski grobowiec rodziny Poznańskich. Przy cmentarzu znajduje się także największy na świecie dom przedpogrzebowy.
• Biała Fabryka – jest to najstarsza zachowana fabryka w mieście. Swoją nazwę zawdzięcza od koloru, na który pomalowana jest elewacja fabryki. Ludwik Geyer w 1836 roku sprowadził pierwszą w Łodzi maszynę parową i wybudował pierwszy fabryczny komin, dając początek nowej erze w wielkoformatowym przemyśle. Dziś w budynkach pofabrycznych mieści się Centralne Muzeum Włókiennictwa, a na tyłach został utworzony skansen miejskiej architektury drewnianej.

Przez Łódź przebiega szereg turystycznych szlaków pieszych i rowerowych. Na terenie miasta organizowane są szlaki tematyczne, m.in. Szlak Filmowy, Szlak Zabytków Techniki, Szlak Bajkowy.

Wirtualne spacery w 3D

Centralne Muzeum Włókiennictwa w Łodzi	Bazylika archikatedralna w Łodzi