Piotrków Trybunalski

Nazwa miasta pochodzi od Piotra Dunina – ten możnowładca miał za swój niechlubny czyn wybudować w Polsce 77 kościołów, w tym najstarszy piotrkowski kościół św. Jakuba. Przymiotnik Trybunalski został nadany w czasach nowożytnych, w związku z mającym w mieście siedzibę Trybunałem Koronnym. Pierwsza wzmianka pochodzi z 1217 r.i zapisana jest w przywilejach wydanych przez księcia krakowskiego. Prawdopodobnie w trakcie jednego z takich zjazdów, który w roku 1291 zwołał tutaj książę sieradzki Władysław Łokietek, Piotrków otrzymał przywilej lokacyjny i prawo miejskie. W 1493 r. król Jan Olbracht zwołała do Piotrkowa zjazd generalny. Wynikiem tego zjazdu było ostateczne ustalenie kształtu polskiego parlamentu, który miał się składać z Izby Senackiej i Poselskiej. Zapoczątkowało to najlepszy okres w historii miasta, kiedy w XV i XVI w. mogło uważać się ono za drugą polityczną stolicę. Upadek Piotrkowa przyniósł dopiero potop szwedzki i wojny z XVIII w. Do klęski przyczynił się też pożar z września 1786 r., który strawił Stare Miasto. W XVIII w. splendoru Piotrkowowi nadawało kolegium jezuickie, w którym nauki pobierali: Stanisław Konarski - reformator oświaty, lub Tomasz Maruszewski i Stanisław Małachowski współtwórcy Konstytucji 3 Maja.

W połowie XIX w. duże znaczenie zyskał Piotrków poprzez budowę kolei warszawsko-wiedeńskiej i osadzeniu w 1867 r. w mieście guberni piotrkowskiej. Powiększyła się wtedy zabudowa miasta i ilość mieszkańców.

W czasie I wojny światowej Piotrków znalazła się pod okupacją austro-węgierską, w tym czasie na sile przybierały ruchy patriotyczne, odbywała się np. rekrutacja Legionów Polskich. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku, Piotrków jako miasto powiatowe w województwie łódzkim, stracił swoje dotychczasowe znaczenie centrum administracyjnego i ośrodka politycznego.

Wrzesień 1939 r. był tragiczny dla miasta, już w pierwszych dniach wojny bezustanne bombardowania zniszczyły około 200 budynków mieszkalnych i użyteczności publicznej. 5 września Niemcy zajęli miasto, a na przełomie września i października utworzono pierwsze w okupowanej Europie getto żydowskie. W październiku 1942 r. 20 000 mieszkańców getta wywieziono do Treblinki, 3500 pozostało w tzw. „małym getcie” do 1944 r. 18 stycznia 1945 r. miasto zostało wyzwolone.

Miejsca warte odwiedzenia

• Do dnia dzisiejszego w Piotrkowie Trybunalskim zachował się średniowieczny układ urbanistyczny Starego Miasta. Dzielnica ta z Rynkiem Trybunalskim otoczonym zabytkowymi kamienicami i odchodzącymi od niego wąskimi, urokliwymi uliczkami stwarzają specyficzny klimat i niepowtarzalny nastrój, który doskonale nadaje się na plenery filmowe – piotrkowska starówka była plenerem kilkunastu filmów fabularnych, zarówno polskich jak i zagranicznych.
• W obrębie starych murów miejskich znajduje się także wiele klasztorów i kościołów. Najcenniejszym z nich jest kościół farny pw. św. Jakuba wybudowany w stylu gotyckim w XIV wieku, w czasach Kazimierza Wielkiego. W latach 1456–1628 był miejscem kościelnych synodów.
• Dawne kolegium jezuickie , w skład którego wchodzi kościół pw. św. Franciszka Ksawerego z początku XVIII wieku, prezentujący najlepszy przykład baroku w regionie. Na tyłach zespołu klasztornego zachowane są fragmenty XV-wiecznych murów miejskich.
• Na wschód od rynku znajduje się Zamek Królewski w kształcie wieży mieszkalnej pierwotnie otoczony fosą, wybudowany został w latach 1511–1519 z inicjatywy Zygmunta Starego. Obecnie mieści się w nim muzeum miejskie.
• Budynek Wielkiej Synagogi wzniesiony został w latach 1791–1793 w miejscu poprzedniej, drewnianej świątyni. Jest to jedna z największych zachowanych synagog w Polsce. Dziś we wnętrzach mieści się Miejska Biblioteka.
• Warto przejść się ulicą Słowackiego, która łączyła Stare Miasto z dworcem kolejowym. Cennymi obiektami jest zespół klasztorny bernardynów z sanktuarium maryjnym, reprezentacyjny gmach sądu w secesyjnym stylu, wybudowany w 1909 roku, budynek dawnego magistratu wybudowany w stylu klasycystycznym w XIX wieku oraz neoklasycystyczna cerkiew wzniesiona w poł. XIX wieku, która posiada ośmiokątną dzwonnicę z dziewięcioma dzwonami oraz pięcioma kopułami. We wnętrzu świątyni znajduje się m.in. pozłacany ikonostas wykonany z drewna lipowego.

Przez miasto przebiegają liczne szlaki turystyczne, w tym Samochodowy Szlak Droga św. Jakuba, bądź Szlak Samochodowy Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej.