logo
Jeździeckie dyscypliny sportowe
Opis
Międzynarodowa Federacja Jeździecka (FEI) uznaje siedem dyscyplin jeździeckich (z czego pierwsze trzy są dyscyplinami olimpijskimi):
- ujeżdżenie,
- skoki przez przeszkody,
- wszechstronny konkurs konia wierzchowego (WKKW),
- powożenie,
- woltyżerka,
- sportowe rajdy długodystansowe,
- reining (jazda w stylu western).
Inne formy uprawiania jeździectwa np. polo czy piłka konna - horseball, dotychczas nie znalazły się w kręgu zainteresowania FEI.
Ujeżdżenie
Wdzięk, szyk, elegancja - tak można scharakteryzować tę dyscyplinę, która według statystyk FEI jest druga po skokach, pod względem popularności i liczby uprawiających ja zawodników. Celem klasycznego ujeżdżenia jest harmonijny rozwój naturalnych możliwości i zdolności konia. Szkolenie konia powinno prowadzić do doskonalenia jego naturalnej równowagi, zachowania elastyczności ruchów oraz wyrobienia posłuszeństwa i chęci współpracy z jeźdźcem. Dobrze ujeżdżony koń chętnie idzie do przodu, jego ruchy są energiczne i elastyczne, posłusznie wykonuje wszystkie polecenia jeźdźca i sprawia wrażenie, że wykonywanie nawet bardzo skomplikowanych ćwiczeń przychodzi mu z łatwością. Koń i jeździec powinni tworzyć obraz elegancji i harmonii, płynności ruchów i energii, równowagi i spokoju, a także wzajemnego zrozumienia.
Ujeżdżenie wymaga od konia dobrego ruchu i charakteru, a od jeźdźca wiele cierpliwości, wytrwałości i ogromnego wyczucia psychiki konia oraz dużych umiejętności jeździeckich.
Znajomość podstaw ujeżdżenia przez jeźdźców jest jednocześnie niezbędnym warunkiem postępu szkoleniowego i osiągania dobrych wyników w innych dyscyplinach, np. w skokach przez przeszkody czy też we wszechstronnym konkursie konia wierzchowego.
Skoki przez przeszkody
Bez wątpienia skoki przez przeszkody są najchętniej uprawianą, oglądaną i najczęściej pokazywana w telewizji dyscyplina jeździecka. Generalnie zasady są proste: para jeździec – koń, powinna pokonać tor przeszkód bezbłędnie - bez „zrzutek” - i to w jak najkrótszym czasie. Walka o bezbłędny przejazd i ułamki sekund, fizyczny wysiłek i akrobatyczne wyczucie równowagi przyciągają oraz ekscytują widzów. Wiele rodzajów konkursów rozgrywanych podczas zawodów pozwala na unikniecie monotonii i jak magnes przyciągają publiczność.
Wszechstronny konkurs konia wierzchowego – WKKW
Wszechstronny konkurs konia wierzchowego - Korona jeździectwa. To określenie zawiera wszystko, co koń i jeździec mogą dokonać w każdej z dyscyplin. Zimno brzmi jej nazwa w języku angielskim - Three day event - konkurs trzydniowy, poetycko po francusku Concours compiet d'quitation - pełny konkurs jeździecki.
Trzy części tej korony:
- próba ujeżdżenia: pełna współpraca, posłuszeństwo w wykonywaniu figur na czworoboku,
- próba terenowa: maraton dla jeźdźca i konia, wysiłek do granicy wyczerpania, do resztek sił, zmagania z przeciwnościami podstępnego terenu, bezlitosna walka z samym sobą,
- próba wskokach: zebranie resztek sił po maksymalnym wysiłku, ostateczne udowodnienie posłuszeństwa i zaufania.
Korona nosiła nazwę „military" - kiedyś był to sprawdzian dzielności dla koni w patrolach kawalerii, dzisiaj sport wymagający całkowitego oddania jeździe konnej oraz długiego i ciężkiego treningu. Nie cotygodniowe popisy przed publicznością - tylko jazda, trening, sięganie do swojej wiedzy, zdobywanie zaufania i oddania konia.
Bowiem tylko pełne wzajemne zaufanie pozwoli bez wahania rozwiązywać problemy w terenie. Nawet niewielki błąd potrafi zniweczyć wysiłek wielomiesięcznych przygotowań i przekreślić dobrą pozycję wywalczoną podczas wcześniejszych prób, a na tym samym koniu startować można przecież w pełnych próbach tylko dwa lub trzy razy w ciągu roku.
Rzadko kiedy koń i jeździec są od siebie tak bardzo zależni jak w WKKW – koronie jeździectwa. Być może dzięki kawaleryjskiemu duchowi dyscyplina ta jest tak bliska charakterowi polskich jeźdźców, którzy odnosili w niej znaczące sukcesy. Były medale za klasyfikacje zespołowa na Igrzyskach Olimpijskich - brązowy w Amsterdamie w 1928 roku i srebrny w Berlinie w 1936, a także czwarte miejsce w Seulu w 1988 roku. Marian Babirecki na koniu Volt w 1965 roku wywalczył tytuł Mistrza Europy. W programie Igrzysk Olimpijskich WKKW figuruje od 1912 roku. Mistrzostwa Europy rozgrywane są od 1953 roku, a Mistrzostwa Świata od 1966 roku.
Powożenie
Sport zaprzęgowy należy do najstarszych sportów konnych. Jego początki datują sie na 680 rok p.n.e. Już podczas XXV Olimpiady Greckiej rozgrywano wyścigi kwadryg. Powszechnie znane i niezwykle barwne wyścigi rydwanów w starożytnym Rzymie były kontynuacja wyścigów greckich.
W czasach nowożytnych powożenie zostało uznane za sport w Anglii już w XVIII wieku. Jej prekursorem i propagatorem był ówczesny książe Walii, późniejszy król Edward IV, który wprowadził powóz lekki tzw. faeton w miejsce dotychczas używanego ciężkiego pojazdu. Od 1959 roku, po opracowaniu przepisów wzorowanych na WKKW, zaczęto organizować zawody, najpierw w zaprzęgach czterokonnych. Na wniosek Polskiego Związku Jeździeckiego - FEI uznała w 1970 roku powożenie jako czwarta dyscypliną jeździecką.
Od 1971 roku rozgrywane są Mistrzostwa Europy, a od 1972 roku - Mistrzostwa Świata. Od 1983 roku rozgrywane są Mistrzostwa Europy w zaprzęgach parokonnych, a od 1998 Mistrzostwa Świata w zaprzęgach jednokonnych. Duża role w rozwoju powożenia odegrał Książe Filip, który - pełniąc funkcje Prezesa Międzynarodowej Federacji Jeździeckiej (FEI) był jednocześnie aktywnym zawodnikiem w powożeniu zaprzęgami czterokonnymi w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych.
Ten okres to również początek sukcesów polskich zaprzęgów na arenie międzynarodowej. Medalistami Mistrzostw Świata i Europy byli: Rajmund Wodkowski, Władysław Adamczak, Roman Kusz, Zygmunt Waliszewski. Długa jest również lista mistrzostw, w których Polacy zdobywali medale w klasyfikacji drużynowej.
Polska była organizatorem: Mistrzostw Europy w Powożeniu Zaprzęgami Czterokonnymi w 1975 roku w Sopocie oraz Mistrzostw Świata w Powożeniu Zaprzęgami Parokonnymi w 1995 roku w Poznaniu i w 2007 roku w Warce.
Ta bardzo widowiskowa dyscyplina jest rozgrywana w kategorii zaprzęgów czterokonnych, parokonnych lub jednokonnych. Celem konkursów powożenia jest sprawdzenie wytrzymałości, dzielności, temperamentu i charakteru koni. Konkursy te maja również na celu kontynuowanie pięknej i bogatej tradycji powożenia, jako istotnego elementu kultury narodowej. Pokazy zaprzęgów różnych stylów i rodzajów są również ozdobą wszelkich imprez sportowych, hodowlanych i reklamowych.
Konkurs A – ujeżdżenie
Celem tego konkursu jest ocena harmonii, swobody, regularności ruchów, impulsu i prawidłowej postawy koni w ruchu. Ocena dotyczy również dokładności i kunsztu powożenia zawodnika. Strój zawodnika, pasażerów i luzaków musi odpowiadać stylowi używanego pojazdu i stylowi używanej uprzęży. Konkurs ten rozgrywany jest na placu (czworoboku) o wymiarach 100 x 40 m. Zaprzęg wykonuje określony program w stepie i w kłusie.
Konkurs B – maraton
Celem tego konkursu jest ocena stanu wytrenowania i wytrzymałości koni, ocena wyczucia tempa, odległości oraz umiejętności powożenia zawodnika. Trasa pełnego maratonu składa się z trzech odcinków i nie przekracza 17 km. W ostatnim odcinku E znajduje się od pięciu do ośmiu przeszkód wkomponowanych w naturalne środowisko, które powinny być bezpieczne i przyjazne dla koni. Przy pokonywaniu przeszkód obowiązuje dowolny chód, a ocenia się szybkość, precyzje i prawidłowość jazdy. W tym konkursie obowiązuje specjalnej konstrukcji bryczka, typu „maratonowego”, posiadająca rozwiązania techniczne niespotykane w typowych bryczkach pokazowych używanych w konkursach A i C.
Konkurs C – zręczności
Rozgrywany jest ostatniego dnia zawodów. Jego celem jest sprawdzenie kondycji, posłuszeństwa i elastyczności koni, a także umiejętności powożenia przez zawodnika. Konkurs ten jest rozgrywany na placu gdzie ustawiane są przeszkody - bramki - o ściśle określonych wymiarach. Z tego względu przepisy określają szerokość rozstawu tylnych kół dla każdego rodzaju zaprzęgu. Obowiązuje ten sam pojazd i ubiór zawodnika i luzaka jak w konkursie A. Od sumy punktów zdobytych podczas trzydniowych zmagań zależy miejsce zawodnika. Przy jednakowej liczbie punktów decyduje lepszy rezultat w maratonie.
Woltyżerka
Woltyżerka jest dyscypliną konną, której atrakcyjność polega przede wszystkim na prezentowaniu przez zawodników niebywałej sprawności fizycznej, polegającej na wykonywaniu na galopującym po kole koniu, często skomplikowanych ćwiczeń o charakterze akrobatycznym. Woltyżerka jest także idealnym treningiem uzupełniającym dla każdego, kto rozpoczyna naukę jazdy konnej oraz dla zaawansowanych jeźdźców wszystkich dyscyplin.
" (. .. ) Przez wieki koń użytkowany był w wielu bitwach i wojnach. Sprawność poruszania się na koniu decydowała więc w tamtych czasach częstokroć o życiu lub śmierci wojowników i żołnierzy. Dlatego też od wieków ludzie gimnastykują się i ćwiczą na sztucznych koniach i na prawdziwych ( ... ). Nazwa "woltyżerka" jako pojęcie definiujące ogólnie gimnastyczno-akrobatyczne ćwiczenia wykonywane na poruszającym się, żywym koniu, pojawiła się jednak po raz pierwszy dopiero w XVII wieku.
Oczywiście woltyżerka uprawiana w tamtych wiekach różniła się od woltyżerki jaką znamy dzisiaj. Najbardziej istotna różnica pomiędzy woltyżerką dawnych wieków i woltyżerką współczesną jest to, że dawniej woltyżerkę uprawiali wyłącznie ludzie dorośli, a w szczególności magnaci i szlachta oraz wojskowi.
Aż do początku lat 20-tych XX wieku woltyżerka była podstawową formą utrzymywania sprawności i rozrywką wśród ówczesnych oficerów i żołnierzy. Dopiero w tychże latach 20-tych XX wieku ówcześni szkoleniowcy wojskowi dopuścili dzieci i młodzież do uprawiania tego sportu. Od tego czasu woltyżerka staje się coraz bardziej ceniona jako sport konny, który już od najmłodszych lat umożliwia kontakt dzieciom i młodzieży z koniem. Wyrabia w młodych adeptach umiejętności swobodnego poruszania sie na koniu w różnych sytuacjach i pozycjach ciała, w harmonii z ruchem konia. (... ) .
Tekstem pochyłym wyróżniono fragment artykułu ,,Historia woltyżerki", Elżbieta Dolińska, ,,Konie i rumaki".
Dyscyplina woltyżerki znalazła sią w programie Igrzysk Olimpijskich w 1920 roku w Antwerpii, niestety po raz pierwszy i ostatni. Później była jedynie prezentowana jako dyscyplina pokazowa, m.in. w Los Angeles 1984 i w Atlancie w 1996 roku. Współczesna woltyżerka została ukształtowana w powojennych Niemczech jako sposób przygotowania dzieci do sportów konnych.
W 1982 roku, Międzynarodowa Federacja Jeździecka uznała woltyżerkę za dyscypliną oficjalną. Polski Związek Jeździecki uznał woltyżerkę jako piatą dyscyplinę konną w roku 1985. Pierwsze zawody rangi Mistrzostw Europy odbyły się w roku 1984, w miejscowości Ebreichsdorf w Austrii, jeszcze bez udziału Polaków. Wystartowało wtedy 8 zespołów i łącznie 18 zawodników indywidualnych.
Polskie zespoły stosunkowo szybko osiągnęły wysoki poziom, czego dowodem są brązowe medale zdobyte przez ówczesna reprezentacje Polski - zespół Klubu Jeździeckiego z Jaroszówki w konkursach zespołowych: na Mistrzostwach Świata w Ebreichsdorf w Austrii w roku 1988, w Heilbronn w Niemczech w 1992 roku oraz na Mistrzostwach Europy w Hadze w Holandii w 1993 roku. Do sukcesów należy także zaliczyć dwa czwarte miejsca naszych reprezentacji - pierwszy raz zdobyte przez zespół Klubu z Jaroszówki na Mistrzostwach Europy w Paryżu w 1987 roku, a drugi raz przez zespół Klubu ,,Aromer" z Józefina na Mistrzostwach Europy w Nitrze w roku 1999. Zespół Klubu z Jaroszówki, jako reprezentacja Polski dwukrotnie wywalczył także piąte miejsce na Mistrzostwach Europy w Drzonkowie w roku 1989 oraz w Bernie w Szwajcarii, w roku 1991, a zespół Klubu ,,Aromer" z Józefina zdobył piąte miejsce na Światowych Igrzyskach Jeździeckich w Rzymie, w roku 1998.
Sportowe konne rajdy długodystansowe
Koń od dawna służył jako środek lokomocji i był używany w podróżach, do pokonywania znacznych nieraz odległości. Nie było w tym nic nadzwyczajnego. Pierwsza głośna impreza rajdowa był rajd równoległy pomiędzy Berlinem a Wiedniem oraz Wiedniem a Berlinem, zorganizowany w 1892 roku przez cesarza Wilhelma II. Wybór trasy był dowolny i wynosiła ona około 570 km., a o wyniku decydował najkrótszy czas, przy czym nie obowiązywały żadne ograniczenia nakazujące przymusowy odpoczynek, ani też normy czasu na poszczególnych etapach. Rajd zamienił się w wyścig, który wygrał austriacki porucznik W. Starhemberg w czasie 71 godzin i 59 sekund. W obie strony na trasę wyruszyło łącznie 199 oficerów. W wyścigu tym straciło życie 20 koni, 54 nie ukończyły próby.
Innym głośnym wyczynem było w 1900 roku pokonanie trasy przez Alpy z Saarbrucken do Rzymu o długości 1360 km. Trasę te, pruski rotmistrz Spielberg, pokonał w ciągu 12 dni i 30 minut, przejeżdżając dziennie przeciętnie po 113 km. Rajdy zostały uznane przez FEI za oficjalna dyscyplinę w 1982 roku (w tym samym czasie co woltyżerka).
Regulaminy jej są ciągle doskonalone, maja one na celu z jednej strony dbałość o zdrowie konia, a z drugiej umożliwić rywalizacje sportowa. Dystanse, na których ścigają się konie dostosowane są do wieku, umiejętności i stanu wytrenowania koni. Rajdy długodystansowe w zależności od długości pokonywanej trasy dzielimy na poszczególne kategorie.
Najłatwiejsza i co za tym idzie najkrótsza to kategoria L o długości trasy pomiędzy 20 a 39 km. Służy ona zapoznaniu się zawodników i koni ze specyfiką rajdów. Kolejnymi kategoriami są - dystans pomiędzy:
- 40 a 79 km;
- 80 a 139 km;
- powyżej 140 km, ale zwykłe nie dłuższy niż 160 km.
Rozgrywane są również kategorie powyżej 160 km, są to Mistrzostwa Kontynentu lub Świata.
Reining (jazda w stylu western)
Jazda w stylu western oferuje mnogość dyscyplin wywodzących się z form użytkowania konia na amerykańskich wielkich farmach bydła. Kiedy kowboje zaczęli sprawdzać umiejętności swoje i swoich koni zrodziła się rywalizacja, która z czasem przybrała formę zawodów sportowych.
Jedna z najciekawszych jest reining, który w 2000 roku Międzynarodowa Federacja Jeździecka uznała jako siódmą oficjalną dyscyplinę jeździecką.
Reining można określić jako westernowe ujeżdżenie. Każdy zawodnik ma do pokazania elementy wskazane przez sędziego, takie jak:
- sliding stop – zatrzymanie z galopu na wprost, przy zablokowanych stawach kończyn tylnych i podstawionym zadzie specjalnie okuty koń zaczyna się ślizgać,
- spin – szybkie, płynne obroty wokół tylnej wewnętrznej kończyny,
- roll back – po zatrzymaniu z galopu na wprost koń natychmiast wykonuje obrót o 180 stopni i galopuje w przeciwnym kierunku, zmieniając przy tym nogę,
- buckups – szybkie cofanie po linii prostej,
- circles – koła w galopie, małe w wolnym galopie zebranym i duże w szybkim; powinna być widoczna wyraźna zmiana tempa,
- lead changes – to zmiany nogi w galopie wykonane dokładnie w określonym punkcie.
Odmiana reiningu jest Freestyle Reining, gdzie cały program - rysunek, muzyka, strój - wybrany jest przez zawodnika.
Przykładem ośrodka jeździeckiego, w którym można zapoznać się z jazdą konną w stylu western jest Stajnia „Campoverde” znajdująca się na obrzeżach Łodzi. Infrastruktura ośrodka pozwala korzystać z niego przez cały rok.
Wirtualny spacer w 3D
Stajnia Campoverde – Arena
Stajnia „Campoverde” zlokalizowana jest w kompleksie lasów, stawów i łąk. Otoczona jest przez Park Krajobrazowy Wzniesień Łódzkich. Jej usytuowanie nieopodal trasy Łódź - Stryków stanowi dodatkowy atut.
Inne propozycje filmów:
- Damskie siodło - ujeżdzenie P1 - Hetman
- Damskie siodło - skoki przez przeszkody
- Rekord Polski jazda konna 2,18 cm
- Huaso
- Guinness World Record - Highest Horse Jump - Explained
- Bartłomiej Kwiatek LOKAN Pratoni del Vivaro 2010 cones
- Konkurs powożenia - Warsaw Horse Days - 25.03.2011 - Part 2/2
- Josef Leibetseder, 6-Spänner Quadrille, Fest der Pferde 2007
- Adam Susłowski woltyżerka CVI Sala 2008
- Euston Park Part 1
- Euston Park Part 2
- Euston Park 26th Part 3
- Euston Park 26th Part 4
- Stacy Westfall:reining
- Stacy Westfall with Roxy & Maggie
- Spooks Gotta Whiz and Jordan Larson