logo
Europejski Szlak Romański
Opis
Szlak biegnie przez Polskę kilkoma równoległymi trasami, które przeplatają się i łączą. Na szlaku podziwiać możemy liczne romańskie obiekty zabytkowe, które są niezwykłą atrakcją turystyczną południowej Polski oraz obszarów położonych pomiędzy zachodnią granicą państwa a rzeką Wisłą.
Z uwagi na długość i przebieg trasy, szlak pozwala obejrzeć również zróżnicowanie polskich krajobrazów i przyrody.
Architektura romańska w Polsce rozwijała się od XI do XIII w. pod wpływem sztuki niemieckiej, włoskiej i francuskiej dających wzorce dla powstania budowli zarówno sakralnych, jak i świeckich. Dzisiaj monumentalne budowle kościołów i klasztorów są niezwykłą atrakcją turystyczną. Można je odnaleźć jeszcze w wielu regionach Europy, w tym również na terenach południowej Polski, a dalej na północ po zachodniej stronie rzeki Wisły.
Szlak Romański to ponadregionalne trasy kulturowe powstające nie tylko na obszarze Polski, ale również Niemiec, Austrii, Włoch, Słowenii, Francji i Hiszpanii. W Polsce Szlak Romański zainicjowano pod koniec XX w. Łączy on miejscowości o przeszłości romańskiej, m.in. Gniezno, Kałdus, Kraków, Kruszwicę, Siewierz, Sulejów, Strzelno, Tum.
Przypominamy w skrócie: chcieliśmy pokazać, że planując podróż do miejsca docelowego pobytu na wczasach nie musicie kierować się wyłącznie kryterium „najkrótszej” lub „najszybszej” drogi. Okazuje się bowiem, że prastare szlaki kulturowe pokrywają się w znacznym stopniu z dzisiejszą siecią infrastruktury dróg samochodowych. Zatem macie szansę tak zaplanować przejazd, żeby standardowy tranzyt zamienił się w ciekawe przeżycie, z wzruszeniami i emocjami jakie często towarzyszą oglądaniu miejsc kulturowych.
Styl romański w architekturze
Styl romański (wg informacji ze strony www.brasil.cel.agh.edu.pl) przejmuje wiele elementów charakterystycznych ze sztuki wczesnośredniowiecznej, jak np. geometryczną ornamentykę, plecionki, ozdobne motywy zwierzęce. Początkowo (XI w.) rozwiązania konstrukcyjne przeważały nad dbałością o formę. Dopiero dojrzały styl romański (I poł. XII w.) doprowadza do pewnej harmonii konstrukcji i formy.
W tym okresie na ziemiach polskich budowano początkowo z drewna, a ważniejsze obiekty z kamienia. Pod koniec XII w. na terenach ubogich w kamień wzrasta zainteresowanie cegłą. Murowano z użyciem tłustej zaprawy wapiennej, także wapienno-glinowej i glinowej. Obok rzadkich i skromnych witraży do okien wstawiano tafle gomółek – małych zielonkawych krążków z grubego szkła, oprawianych ołowiem. We wnętrzach mniej reprezentacyjnych otwory okienne przesłaniano błonami zwierzęcymi lub naoliwionym płótnem.
Dachy na ogól niezbyt strome, kryto dachówką, łupkiem lub płytkami kamiennymi. Wyjątkowo stosowano blachę ołowianą. W murach o znacznej grubości zazwyczaj tylko lica wykonane były z ciosów kamiennych lub z całej cegły; przestrzeń między-licową wypełniano kamieniem łupanym lub gruzem ceglanym, zalanym zaprawą wapienną.
W miejscach, gdzie skupiały się siły skośne sklepień – ściany usztywniano lizenami lub przyporami. Sklepienie kolebkowe wzmocniono gurtami (czyli łękami, rozmieszczonymi w odstępach), opartymi na wspornikach lub służkach (czyli smukłych i wąskich kolumienkach przyściennych).
W sklepieniach krzyżowych po raz pierwszy w historii pojawiają się żebra, biegnące po krawędzi przenikania kolebek. Z wydzielenia dwu kwadratów pola naw bocznych kościoła w stosunku do jednego kwadratu pola nawy głównej wynikała zmienność systemu podpór (czyli kolumn). Przysadziste trzony kolumn, na ogół gładkie i proste, zdobiono w okresie późniejszym ornamentyką geometryczną, plecionką lub spiralnym żłobkowaniem, ewentualnie płaskorzeźbami figuralnymi. Charakterystyczne dla stylu romańskiego głowice kolumn kostkowych występowały obok głowic kielichowych lub figuralnych.
W budownictwie sakralnym jawią się rozwiązania bazylikowe (wysoka nawa główna i niższe nawy boczne), halowe (jednakowa wysokość naw), jednonawowe podłużne lub centralne (na planie koła, kwadratu lub krzyża greckiego).
W różnych miejscach Polski w skali lokalnej zostały zaprojektowane trasy przeznaczone dla turystów rowerowych, pieszych i poruszających się po szlakach wodnych. Łódzki Szlak Konny (o długości 1817 km) w licznych odcinkach pokrywa się pasmem historycznego przebiegu Europejskiego Szlaku Romańskiego.
Możecie sprawdzić to sami na licznych kartach informacyjnych naszego portalu.
Łódzkie odcinki Europejskiego Szlaku Romańskiego
W podróż Szlakiem Romańskim zapraszamy również do województwa łódzkiego, w którym znajduje się 7 zabytków architektury romańskiej. Szlak prowadzi przez:
Tum z kościołem pw. NMP i św. Aleksego z XII w. Archikolegiata jest jednym z najcenniejszych zabytków polskiego romanizmu. Powstała jako jeden z pierwszych w kraju klasztorów i była opactwem benedyktyńskim. Świątynia została wzniesiona z obrobionych głazów granitowych. Do wnętrza prowadzi romański portal bogato zdobiony postaciami zwierzęcymi, motywami roślinnymi i figuralnymi. Surowe wnętrze zdobią: płaskorzeźby, fragmenty nagrobków oraz polichromia przedstawiająca Chrystusa, Madonnę, św. Jana i dwunastu Apostołów.
Inowłódz z kościołem pw. św. Idziego z drugiej połowy XII w. Obiekt wzniesiony z lokalnego piaskowca góruje nad doliną Pilicy. Współcześnie w odrestaurowanym obiekcie elementy romańskie zachowały się tylko częściowo, jednak nie zmniejsza to jego rangi i budowla zaliczana jest do najcenniejszych zabytków województwa łódzkiego.
Żarnów z kościołem pw. św. Mikołaja z drugiej połowy XII w. rozbudowywanych w wiekach późniejszych. Elementami romańskimi są: poprzeczna nawa, zachodnia wieża, fragmenty ścian przylegające do prezbiterium, pilastry na bocznych ścianach nawy oraz okno.
Sulejów-Podklasztorze z zespołem klasztornym opactwa Cystersów z przełomu XII i XIII w. Obiekt z zachowanymi elementami architektury romańskiej jest jednym z najcenniejszych założeń pocysterskich nie tylko w Polsce, ale również w Europie.
Strońsko z kościołem pw. św. Urszuli i Jedenastu Tysięcy Dziewic z przełomu XII i XIII w. Obiekt uznawano za jeden z najstarszych obiektów ceglanych w Polsce. Najcenniejszym elementem świątyni jest romański tympanon z piaskowca z płaskorzeźbą skrzydlatego smoka z wilczą głową pożerającego szarańczę.
Ruda k/Wielunia z kościołem pw. NMP i św. Wojciecha z zachowanymi fragmentami ściany z ociosanego piaskowca z XII w.
Krzyworzeka z zespołem kościoła pw. św. Piotra i Pawła z XIII w., w którym najlepiej zachowanym elementem jest wolnostojąca romańska dzwonnica zbudowana z kamienia polnego.
Szlak Romański to trasa samochodowa (445 km) prowadząca nie tylko przez miejscowości z zabytkami romańskimi, pozwala bowiem odkryć magię innych miast regionu m.in. Łodzi, Sieradza, Warty, Uniejowa, Łęczycy, Brzezin, Tomaszowa Mazowieckiego, Piotrkowa Trybunalskiego, Wielunia. Zaproszeniem do podróży jest także przyroda parków krajobrazowych (Międzyrzecza Warty i Widawki, Wzniesień Łódzkich, Spalskiego, Sulejowskiego), dolin Pilicy i Warty, na których znajdują się duże akweny – Zbiornik Jeziorsko i Zalew Sulejowski.
.jpg)
.jpg)
